که به دعوی الهی شد دلیر ** اژدها گشت و نمی‌شد هیچ سیر
Aklı cüz’inin afeti vehimdir, zandır. Çünkü onun vatanı karanlıklar diyarındadır.
عقل جزوی آفتش وهمست و ظن ** زانک در ظلمات شد او را وطن
Yerde yarım arşın enlikte bir yol olsa insan, hiç vehimlenmeden rahatça yürür.
بر زمین گر نیم گز راهی بود ** آدمی بی وهم آمن می‌رود
Fakat yüksek bir duvarın üstünde gitsen yolun genişliği iki arşın olsa yine eğri büğrü gidersin.1560
بر سر دیوار عالی گر روی ** گر دو گز عرضش بود کژ می‌شوی
Hatta gönlüne düşen vehim yüzünden belki de düşersin. Vehimden gelen korkuya iyice dikkat et de vehimin kötülüğünü anla.
بلک می‌افتی ز لرزه‌ی دل به وهم ** ترس وهمی را نکو بنگر بفهم
Hocanın vehimle hastalanması
رنجور شدن اوستاد به وهم
Hoca vehimden korkudan hastalandı. Yerinden sıçrayıp kalktı, kilimini başına örttü.
گشت استا سست از وهم و ز بیم ** بر جهید و می‌کشانید او گلیم
“Zaten sevgisi az, ben bu halde, olduğum halde halimi sormadı bile.
خشمگین با زن که مهر اوست سست ** من بدین حالم نپرسید و نجست
Rengimin solukluğunu, benzimin uçukluğunu haber bile vermedi. Bana kastediyor, benden kurtulmaya yol arıyor.
خود مرا آگه نکرد از رنگ من ** قصد دارد تا رهد از ننگ من
Kendi güzelliğinden kendi cilvesinden kendisi sarhoş olmuş. Benimse haberim bile yok… Hâlbuki leğenim, damdan düşmüş, rüsvay olmuş gitmişim” diye karısına kızgın bir halde,1565
او به حسن و جلوه‌ی خود مست گشت ** بی‌خبر کز بام افتادم چو طشت
Evine gelip kapıyı şiddetle açtı. Çocuklarda hocanın ardından geliyordu.
آمد و در را بتندی وا گشاد ** کودکان اندر پی آن اوستاد
Karısı, “Hayır ola, erken geldin. Allah esirgesin, başına kötü bir şey gelmesin de” dedi.
گفت زن خیرست چون زود آمدی ** که مبادا ذات نیکت را بدی
Hoca dedi ki. “Kör müsün sen? Bir benzime, bir halime baksana. Yabancıların bile derdimle dertleniyor, feryada geliyor.
گفت کوری رنگ و حال من ببین ** از غمم بیگانگان اندر حنین
Sen evimin içinde olduğun halde bana düşmanlığından, bana karşı münafıklıkta bulunduğundan yanıp yakıldığımı, görmüyorsun bile”
تو درون خانه از بغض و نفاق ** می‌نبینی حال من در احتراق
Kadın, “A hocam, senin bir şeyin yok. Bu endişen manasız ve saçma bir vehimden ibaret” dediyse de,1570
گفت زن ای خواجه عیبی نیستت ** وهم و ظن لاش بی معنیستت
“A kahpe inat mı ediyorsun? Halimde ki kırgınlığı, tir tir titrediğimi görmüyor musun?
گفتش ای غر تو هنوزی در لجاج ** می‌نبینی این تغیر و ارتجاج
Körsen benim ne cürmüm var? Ben kendi derdime düştüm, bu gussadan perişan bir haldeyim zaten” dedi.
گر تو کور و کر شدی ما را چه جرم ** ما درین رنجیم و در اندوه و گرم
Kadın “ Hocam, ayna getireyim de bak… Benim bir suçum var mı, yalan söylüyor muyum, anla” dediyse de hoca,
گفت ای خواجه بیارم آینه ** تا بدانی که ندارم من گنه
“Git, aynan da batsın, sen de bat. Zaten daima bana buğzetmede, daima bana kin gütmede, benimle inat edip durmadasın sen.
گفت رو مه تو رهی مه آینت ** دایما در بغض و کینی و عنت
Yatağı yay, yorganı getir… Ben yatayım hele… Başım ağırlaştı” dedi.1575
جامه‌ی خواب مرا زو گستران ** تا بخسپم که سر من شد گران