- Gözler, korkunun aslını görmediğinden çeşit çeşit hayallerden korkar insan.
- چون نبیند اصل ترسش را عیون ** ترس دارد از خیال گونهگون
- Sarhoş bir herif, körün birine bir yumruk indirir. Kör sanır ki kendisini deve tepti.
- مشت بر اعمی زند یک جلف مست ** کور پندارد لگدزن اشترست
- Çünkü o sırada deve sesini duymuştur. Körün aynası kulaktır, göz değil.
- زانک آن دم بانگ اشتر میشنید ** کور را گوشست آیینه نه دید
- Derken yine hayır, bu bir taş olacak. Belki şu çınlayıp duran kubbeden geldi der. 2215
- باز گوید کور نه این سنگ بود ** یا مگر از قبهی پر طنگ بود
- Bu da değil, o da değil, öbürü de değil. Bunları o korkuyu yaratan gösterir.
- این نبود و او نبود و آن نبود ** آنک او ترس آفرید اینها نمود
- Korku ve titreyiş, mutlaka başkasındandır. Hiçbir kimse kendisinden korkar mı?
- ترس و لرزه باشد از غیری یقین ** هیچ کس از خود نترسد ای حزین
- O filozofçuk, korkuya vehim der. O, bu dersi eğri anlamıştır.
- آن حکیمک وهم خواند ترس را ** فهم کژ کردست او این درس را
- Hakikati olmayan vehim olur mu hiç? Hiç gönül doğru olmayan bir yere akar mı?
- هیچ وهمی بیحقیقت کی بود ** هیچ قلبی بیصحیحی کی رود
- Yalancı, doğru olmasa bir yalan kıvırabilir mi? İki âlemde de her yalan doğrudan meydana gelir. 2220
- کی دروغی قیمت آرد بی ز راست ** در دو عالم هر دروغ از راست خاست
- Doğrunun revacına, parlaklığına bakar da yalancı, o ümitle yalan söyler.
- راست را دید او رواجی و فروغ ** بر امید آن روان کرد او دروغ
- Ey yalancı, bu yalanın da doğru yüzünden geçmede. Nimete şükret de doğruyu inkâr etme.
- ای دروغی که ز صدقت این نواست ** شکر نعمت گو مکن انکار راست
- Filozofluk taslayandan mı söyleyeyim, onun sevdasından mı bahsedeyim? Yoksa Tanrı’nın gemilerini denizlerini mi anlatayım?
- از مفلسف گویم و سودای او ** یا ز کشتیها و دریاهای او
- Hadi onun gemilerinden bahsedeyim. Çünkü o bahis, gönle öğüt verir. Külden bahsedeyim. Çünkü cüz, küllün içindedir.
- بل ز کشتیهاش کان پند دلست ** گویم از کل جزو در کل داخلست
- Her velîyi Nuh ve kaptan bil, bu halkın sohbetini de tûfan say. 2225
- هر ولی را نوح و کشتیبان شناس ** صحبت این خلق را طوفان شناس
- Aslandan ve erkek ejderhadan az kaç da âşinalarından, akrabalarından daha fazla sakın.
- کم گریز از شیر و اژدرهای نر ** ز آشنایان و ز خویشان کن حذر
- Onlar, seninle buluşup ömrünü ziyân ederler. Onları anma, gayb âleminden elde ettiğin mahsulü bitirir.
- در تلاقی روزگارت میبرند ** یادهاشان غایبیات میچرند
- Susuz eşek gibi her birinin hayali, beden kabından düşünce şerbetini emer, sömürür.
- چون خر تشنه خیال هر یکی ** از قف تن فکر را شربتمکی
- O kovucuların hayali, abıhayattan elde ettiğin çiğ tanesini emiverir.
- نشف کرد از تو خیال آن وشات ** شبنمی که داری از بحر الحیات
- Daldan suyun çekilmesine alâmet, o dalın kupkuru kalması, oynamamasıdır. 2230
- پس نشان نشف آب اندر غصون ** آن بود کان مینجنبد در رکون
- Hür uzuv taze dala benzer. Ne yana çekersen eğilir.
- عضو حر شاخ تر و تازه بود ** میکشی هر سو کشیده میشود
- Dilersen ondan sepet, hatt3a çember bile yaparsın.
- گر سبد خواهی توانی کردنش ** هم توانی کرد چنبر گردنش
- Fakat suyu çekildi mi, kökünden su almaz oldu, kurudu mu dilediğin gibi bükülmez.
- چون شد آن ناشف ز نشف بیخ خود ** ناید آن سویی که امرش میکشد
- Kur’an’dan “Namaza kalksalar da üşenerek kalkarlar” âyetini okusana. Dal kökünden meme emmiyor ki.
- پس بخوان قاموا کسالی از نبی ** چون نیابد شاخ از بیخش طبی
- Bu alamet, taş gibidir. Kısa keseyim de yoksulu, definesini onun hallerini söyleyeyim. 2235
- آتشین است این نشان کوته کنم ** بر فقیر و گنج و احوالش زنم
- Her fidanı yakan ateşi gördün ya. Hayali yakan can ateşini de seyret.
- آتشی دیدی که سوزد هر نهال ** آتش جان بین کزو سوزد خیال