English    Türkçe    فارسی   

1
1323-1372

  • You are assaulting yourself, O simpleton, like the lion who made a rush at himself.
  • حمله بر خود می‌‌کنی ای ساده مرد ** همچو آن شیری که بر خود حمله کرد
  • When you reach the bottom of your own nature, then you will know that that vileness was from yourself.
  • چون به قعر خوی خود اندر رسی ** پس بدانی کز تو بود آن ناکسی‌‌
  • At the bottom (of the well) it became manifest to the lion that he who seemed to him to be another was (really) his own image. 1325
  • شیر را در قعر پیدا شد که بود ** نقش او آن کش دگر کس می‌‌نمود
  • Whoever tears out the teeth of a poor wretch is doing what the falsely-seeing lion did.
  • هر که دندان ضعیفی می‌‌کند ** کار آن شیر غلط بین می‌‌کند
  • O you who see the bad reflexion on the face of your uncle, it is not your uncle that is bad, it is you: do not run away from yourself!
  • ای بدیده عکس بد بر روی عم ** بد نه عم است آن تویی از خود مرم‌‌
  • The Faithful are mirrors to one another: this saying is related from the Prophet.
  • مومنان آیینه‌‌ی همدیگرند ** این خبر می‌‌از پیمبر آورند
  • You held a blue glass before your eye: for that reason the world seemed to you to be blue.
  • پیش چشمت داشتی شیشه‌‌ی کبود ** ز آن سبب عالم کبودت می‌‌نمود
  • Unless you are blind, know that this blueness comes from yourself: speak ill of yourself, speak no more ill of any one (else). 1330
  • گر نه کوری این کبودی دان ز خویش ** خویش را بد گو، مگو کس را تو بیش‌‌
  • If the true believer was not seeing by the Light of God, how did things unseen appear naked (plainly revealed) to the true believer?
  • مومن ار ینظر بنور الله نبود ** غیب مومن را برهنه چون نمود
  • Inasmuch as you were seeing by the Fire of God, in (your) badness you became forgetful of goodness.
  • چون که تو ینظر بنار الله بدی ** در بدی از نیکویی غافل شدی‌‌
  • Little by little throw water on the fire, that your fire may become light, O man of sorrow!
  • اندک اندک آب بر آتش بزن ** تا شود نار تو نور ای بو الحزن‌‌
  • Throw Thou, O Lord, the purifying water, that this world-fire may become wholly light.
  • تو بزن یا ربنا آب طهور ** تا شود این نار عالم جمله نور
  • All the water of the sea is under Thy command; water and fire, O Lord, are Thine. 1335
  • آب دریا جمله در فرمان تست ** آب و آتش ای خداوند آن تست‌‌
  • If Thou willest, fire becomes sweet water; and if Thou willest not, even water becomes fire.
  • گر تو خواهی آتش آب خوش شود ** ور نخواهی آب هم آتش شود
  • This search (aspiration) in us is also brought into existence by Thee; deliverance from iniquity is Thy gift, O Lord.
  • این طلب در ما هم از ایجاد تست ** رستن از بی‌‌داد یا رب داد تست‌‌
  • Without (our) seeking Thou hast given us this search, Thou hast opened to all the treasure of (Thy) beneficence.
  • بی‌‌طلب تو این طلب‌‌مان داده‌‌ای ** گنج احسان بر همه بگشاده‌‌ای‌‌
  • How the hare brought to the beasts of chase the news that the lion had fallen into the well.
  • مژده بردن خرگوش سوی نخجیران که شیر در چاه افتاد
  • When the hare was gladdened by deliverance (from the lion), he began to run towards the beasts until (he came to) the desert.
  • چون که خرگوش از رهایی شاد گشت ** سوی نخجیران دوان شد تا به دشت‌‌
  • Having seen the lion miserably slain in the well, he was skipping joyously all the way to the meadow, 1340
  • شیر را چون دید در چه کشته زار ** چرخ می‌‌زد شادمان تا مرغزار
  • Clapping his hands because he had escaped from the hand of Death; fresh and dancing in the air, like bough and leaf.
  • دست می‌‌زد چون رهید از دست مرگ ** سبز و رقصان در هوا چون شاخ و برگ‌‌
  • Bough and leaf were set free from the prison of earth, lifted their heads, and became comrades of the wind;
  • شاخ و برگ از حبس خاک آزاد شد ** سر بر آورد و حریف باد شد
  • The leaves, when they had burst (forth from) the bough, made haste to reach the top of the tree;
  • برگها چون شاخ را بشکافتند ** تا به بالای درخت اشتافتند
  • With the tongue of (seed that put forth) its sprouts each fruit and tree severally is singing thanks to God,
  • با زبان شطاه شکر خدا ** می‌‌سراید هر بر و برگی جدا
  • Saying, “The Bounteous Giver nourished our root until the tree grew big and stood upright.” 1345
  • که بپرورد اصل ما را ذو العطا ** تا درخت استغلظ آمد و استوی‌‌
  • (Even so) the spirits bound in clay, when they escape glad at heart from their (prisons of) clay,
  • جانهای بسته اندر آب و گل ** چون رهند از آب و گلها شاد دل‌‌
  • Begin to dance in the air of Divine Love and become flawless like the full moon's orb,
  • در هوای عشق حق رقصان شوند ** همچو قرص بدر بی‌‌نقصان شوند
  • Their bodies dancing, and their souls—nay, do not ask (how their souls fare); and of that which surrounds the soul—nay, do not ask of those things!
  • جسمشان در رقص و جانها خود مپرس ** و آن که گرد جان از آنها خود مپرس‌‌
  • The hare lodged the lion in prison. Shame on a lion who was discomfited by a hare!
  • شیر را خرگوش در زندان نشاند ** ننگ شیری کاو ز خرگوشی بماند
  • He is in such a disgrace, and still—this is a wonder—he would fain be addressed by the title of Fakhr-i Dín. 1350
  • در چنان ننگی و آن گه این عجب ** فخر دین خواهد که گویندش لقب‌‌
  • O thou lion that liest alone at the bottom of this well, thy fleshly soul, like the hare, has shed and drunk thy blood;
  • ای تو شیری در تک این چاه فرد ** نفس چون خرگوش خونت ریخت و خورد
  • Thy hare-soul is feeding in the desert, (whilst) thou art (lying) at the bottom of this well of “How?” and “Why?”
  • نفس خرگوشت به صحرا در چرا ** تو به قعر این چه چون و چرا
  • That lion-catcher (the hare) ran towards the beasts, crying, “Rejoice, O my people, since the announcer of joy is come.
  • سوی نخجیران دوید آن شیر گیر ** کابشروا یا قوم إذ جاء البشیر
  • Glad news! Glad news, O company of merry-makers! That hell-hound has gone back to Hell.
  • مژده مژده ای گروه عیش‌‌ساز ** کان سگ دوزخ به دوزخ رفت باز
  • Glad news! Glad news! The enemy of your lives—his teeth have been torn out by the vengeance of his Creator. 1355
  • مژده مژده کان عدوی جانها ** کند قهر خالقش دندانها
  • He who smote many heads with his claws—him too the broom of Death has swept away like rubbish.”
  • آن که از پنجه بسی سرها بکوفت ** همچو خس جاروب مرگش هم بروفت‌‌
  • How the beasts gathered round the hare and spoke in praise of him.
  • جمع شدن نخجیران گرد خرگوش و ثنا گفتن او را
  • Then all the wild beasts assembled, joyous and laughing gleefully in rapture and excitement.
  • جمع گشتند آن زمان جمله وحوش ** شاد و خندان از طرب در ذوق و جوش‌‌
  • They formed a ring, he (the hare) in the midst like a candle: they bowed (in homage) and said to him, "Hark!"
  • حلقه کردند او چو شمعی در میان ** سجده آوردند و گفتندش که هان‌‌
  • “Art thou a heavenly angel or a peri? No, thou art the Azrael of fierce lions.
  • تو فرشته‌‌ی آسمانی یا پری ** نی تو عزراییل شیران نری‌‌
  • Whatever thou art, our souls are offered in sacrifice to thee. Thou hast prevailed. Health to thy hand and arm! 1360
  • هر چه هستی جان ما قربان تست ** دست بردی دست و بازویت درست‌‌
  • God turned this water into thy stream. Blessing on thy hand and arm!
  • راند حق این آب را در جوی تو ** آفرین بر دست و بر بازوی تو
  • Explain how thou didst meditate with guile, and how thou didst guilefully wipe out that ruffian.
  • باز گو تا چون سگالیدی به مکر ** آن عوان را چون بمالیدی به مکر
  • Explain, in order that the tale may be the means of curing (our malady); explain, that it may be a salve for our souls.
  • باز گو تا قصه درمانها شود ** باز گو تا مرهم جانها شود
  • Explain! for in consequence of the iniquity of that tyrant our souls have myriads of wounds.”
  • باز گو کز ظلم آن استم نما ** صد هزاران زخم دارد جان ما
  • “O Sirs,” said he, “it was (by) God's aid; else, who in the world is a hare (who am I, that I should have been able to do this)? 1365
  • گفت تایید خدا بود ای مهان ** ور نه خرگوشی که باشد در جهان‌‌
  • He (God) bestowed power on me and gave light to my heart: the light in my heart gave strength to hand and foot.”
  • قوتم بخشید و دل را نور داد ** نور دل مر دست و پا را زور داد
  • From God come preferments (to high position), from God also come changes (which bring one to low estate).
  • از بر حق می‌‌رسد تفضیلها ** باز هم از حق رسد تبدیلها
  • God in (due) course and turn is ever displaying this (Divine) aid to doubters and seers (alike).
  • حق به دور و نوبت این تایید را ** می‌‌نماید اهل ظن و دید را
  • How the hare admonished the beasts, saying, “Do not rejoice in this!”
  • پند دادن خرگوش نخجیران را که بدین شاد مشوید
  • Take heed! Do not exult in a kingdom bestowed in turns (passing from one to another), O thou who art the bondsman of Vicissitude, do not act as though thou wert free!
  • هین به ملک نوبتی شادی مکن ** ای تو بسته‌‌ی نوبت آزادی مکن‌‌
  • (But) those for whom is prepared a kingdom beyond Vicissitude, for them the drums (of sovereignty) are beaten beyond the Seven Planets. 1370
  • آن که ملکش برتر از نوبت تنند ** برتر از هفت انجمش نوبت زنند
  • Beyond Vicissitude are the kings everlasting: their spirits are circling with the Cupbearer perpetually.
  • برتر از نوبت ملوک باقی‌‌اند ** دور دایم روحها با ساقی‌‌اند
  • If thou wilt renounce this drinking (of worldly pleasures) for a day or two (for thy brief lifetime), thou wilt dip thy mouth in the drink of Paradise.
  • ترک این شرب ار بگویی یک دو روز ** در کنی اندر شراب خلد پوز
  • Commentary on (the Tradition) “We have returned from the lesser Jihád to the greater Jihád.”
  • تفسیر رجعنا من الجهاد الاصغر الی الجهاد الاکبر