English    Türkçe    فارسی   

3
137-186

  • While you may see another in an old patched frock, his thoughts (sweet) as the sugar-cane and his words (like) sugar.
  • و آن یکی بینی در آن دلق کهن ** چون نبات اندیشه و شکر سخن

  • Returning to the Story of the elephant.
  • بازگشتن به حکایت پیل

  • Said the sincere adviser, “Hearken to this counsel of mine, so that your hearts and souls may not be afflicted.
  • گفت ناصح بشنوید این پند من ** تا دل و جانتان نگردد ممتحن

  • Be content with herbage and leaves, do not go in chase of the young elephants.
  • با گیاه و برگها قانع شوید ** در شکار پیل‌بچگان کم روید

  • I have put off from my neck (I have discharged) the debt of admonition: how should the end (final result) of admonition be aught but felicity? 140
  • من برون کردم ز گردن وام نصح ** جز سعادت کی بود انجام نصح

  • I came to deliver the message, that I may save you from (fruitless) repentance.
  • من به تبلیغ رسالت آمدم ** تا رهانم مر شما را از ندم

  • Beware! Let not greed waylay you, let not greed for victual tear you up by the roots!”
  • هین مبادا که طمع رهتان زند ** طمع برگ از بیخهاتان بر کند

  • This he said, and gave a farewell and departed; their famine and hunger waxed great on the way.
  • این بگفت و خیربادی کرد و رفت ** گشت قحط و جوعشان در راه زفت

  • Suddenly, in the direction of a highroad, they espied a fat young elephant, newly born.
  • ناگهان دیدند سوی جاده‌ای ** پور پیلی فربهی نو زاده‌ای

  • They fell upon it like furious wolves, ate it clean up, and washed their hands. 145
  • اندر افتادند چون گرگان مست ** پاک خوردندش فرو شستند دست

  • One of the fellow-travellers did not eat (of it) and exhorted (the others to abstain), for the sayings of that dervish were remembered by him.
  • آن یکی همره نخورد و پند داد ** که حدیث آن فقیرش بود یاد

  • Those words hindered him from (eating) its roasted flesh: old intelligence bestows on thee a new fortune.
  • از کبابش مانع آمد آن سخن ** بخت نو بخشد ترا عقل کهن

  • Then they all fell down and slept, but the hungry one (was awake) like the shepherd in the flock.
  • پس بیفتادند و خفتند آن همه ** وان گرسنه چون شبان اندر رمه

  • He saw a frightful elephant approaching: first she came and ran towards him who was keeping guard.
  • دید پیلی سهمناکی می‌رسید ** اولا آمد سوی حارس دوید

  • She smelt his mouth thrice: no disagreeable smell came from it. 150
  • بوی می‌کرد آن دهانش را سه بار ** هیچ بویی زو نیامد ناگوار

  • She paced round him several times and went off: the huge queen-elephant did him no hurt.
  • چند باری گرد او گشت و برفت ** مر ورا نازرد آن شه‌پیل زفت

  • She smelt the lips of every sleeper, and the smell (of her young one's flesh) was coming to her from each of those slumbering men.
  • مر لب هر خفته‌ای را بوی کرد ** بوی می‌آمد ورا زان خفته مرد

  • He (each man) had eaten of the roasted flesh of the young elephant: the (mother) elephant quickly tore him to pieces and killed him.
  • از کباب پیل‌زاده خورده بود ** بر درانید و بکشتش پیل زود

  • At once she set about rending the people of that company one by one, and she had no awe of (doing) it.
  • در زمان او یک بیک را زان گروه ** می‌درانید و نبودش زان شکوه

  • She tossed each one in the air recklessly, so that he dashed on the earth and was cloven asunder. 155
  • بر هوا انداخت هر یک را گزاف ** تا همی‌زد بر زمین می‌شد شکاف

  • O drinker of the people's blood, begone from the way, lest their blood wage war against thee.
  • ای خورنده‌ی خون خلق از راه برد ** تا نه آرد خون ایشانت نبرد

  • Know for sure that their property is (as) their blood, because property comes into one's hand (is acquired) by strength (of body).
  • مال ایشان خون ایشان دان یقین ** زانک مال از زور آید در یمین

  • The mother of those young elephants will exact vengeance: (her) retribution will slay him that eats the young elephant.
  • مادر آن پیل‌بچگان کین کشد ** پیل بچه‌خواره را کیفر کشد

  • O eater of bribes, thou eatest the young elephant: from thee too the Master of the elephant will wring the breath.
  • پیل‌بچه می‌خوری ای پاره‌خوار ** هم بر آرد خصم پیل از تو دمار

  • The smell put to shame the deviser of fraud: the elephant knows the smell of her child. 160
  • بوی رسوا کرد مکر اندیش را ** پیل داند بوی طفل خویش را

  • He that perceives the smell of God from (distant) Yemen, how should not he perceive the smell of falsehood from me?
  • آنک یابد بوی حق را از یمن ** چون نیابد بوی باطل را ز من

  • Inasmuch as Mustafá (Mohammed) smelt (this) from far away, how should not he smell the odour from our mouths?
  • مصطفی چون برد بوی از راه دور ** چون نیابد از دهان ما بخور

  • He does smell it, but he conceals (the fact) from us: the good and bad smells go up to Heaven.
  • هم بیابد لیک پوشاند ز ما ** بوی نیک و بد بر آید بر سما

  • Thou art sleeping, and (meanwhile) the smell of that unlawful deed (of thine) is beating on the azure sky.
  • تو همی‌خسپی و بوی آن حرام ** می‌زند بر آسمان سبزفام

  • It accompanies thy foul breaths, it ascends to the smellers (examiners) in the celestial sphere. 165
  • همره انفاس زشتت می‌شود ** تا به بوگیران گردون می‌رود

  • The smell of pride and the smell of greed and the smell of concupiscence will become, in speaking, like (the smell of) onions.
  • بوی کبر و بوی حرص و بوی آز ** در سخن گفتن بیاید چون پیاز

  • If thou take oath, saying, “When have I eaten them? I have abstained from onions and garlic,”
  • گر خوری سوگند من کی خورده‌ام ** از پیاز و سیر تقوی کرده‌ام

  • The breath of thy oath will inform (against thee) and will strike upon the noses of those who sit beside thee.
  • آن دم سوگند غمازی کند ** بر دماغ همنشینان بر زند

  • Prayers, then, are rejected because of the smell thereof: the corrupt heart shows in the tongue.
  • پس دعاها رد شود از بوی آن ** آن دل کژ می‌نماید در زبان

  • The answer to such a prayer is “Get ye gone”: the requital for every knave is the cudgel of repulse. 170
  • اخسا آید جواب آن دعا ** چوب رد باشد جزای هر دغا

  • (But) if thy words be wrong and thy meaning right, that wrongness of expression is acceptable to God.
  • گر حدیثت کژ بود معنیت راست ** آن کژی لفظ مقبول خداست

  • Explaining that in the sight of the Beloved a fault committed by lovers is better than the correctness of strangers.
  • بیان آنک خطای محبان بهترست از صواب بیگانگان بر محبوب

  • The veracious Bilál in (uttering) the call to prayer used, from ardent feeling, to pronounce hayya as hayya,
  • آن بلال صدق در بانگ نماز ** حی را هی همی‌خواند از نیاز

  • So that they (some people) said, “O Messenger (of God), this fault is not right (permissible) now when ’tis the beginning of the edifice (of Islam).
  • تا بگفتند ای پیمبر راست نیست ** این خطا اکنون که آغاز بناست

  • O Prophet and Messenger of the Creator, get a muezzin who speaks more correctly.
  • ای نبی و ای رسول کردگار ** یک مذن کو بود افصح بیار

  • At the commencement of religion and piety, it is a disgrace to mispronounce hayy ‘ala ’l-faláh.” 175
  • عیب باشد اول دین و صلاح ** لحن خواندن لفظ حی عل فلاح

  • The Prophet's wrath boiled up, and he gave one or two indications of the hidden favours (which God had bestowed upon Bilál),
  • خشم پیغامبر بجوشید و بگفت ** یک دو رمزی از عنایات نهفت

  • Saying, “O base men, in God's sight the (mispronounced) hayy of Bilál is better than a hundred há's and khá's and words and phrases.
  • کای خسان نزد خدا هی بلال ** بهتر از صد حی و خی و قیل و قال

  • Do not stir me to anger, lest I divulge your secret—(both) your end and your beginning.”
  • وا مشورانید تا من رازتان ** وا نگویم آخر و آغازتان

  • If thou hast not a sweet breath in prayer, go and beg a prayer from the pure (in heart).
  • گر نداری تو دم خوش در دعا ** رو دعا می‌خواه ز اخوان صفا

  • How God most High commanded Moses, on whom be peace, saying, “Call unto Me with a mouth with which thou hast not sinned.”
  • امر حق به موسی علیه السلام که مرا به دهانی خوان کی بدان دهان گناه نکرده‌ای

  • He (God) said, “O Moses, beseech Me for protection with a mouth thou hast not sinned withal.” 180
  • گفت ای موسی ز من می‌جو پناه ** با دهانی که نکردی تو گناه

  • Moses said, “I have not such a mouth.” God said, “Call unto Me by the mouth of others.”
  • گفت موسی من ندارم آن دهان ** گفت ما را از دهان غیر خوان

  • When didst thou sin by the mouth of others? Invoke (God) by the mouth of others, crying, “O God!”
  • از دهان غیر کی کردی گناه ** از دهان غیر بر خوان کای اله

  • Act in such wise that (their) mouths may pray for thee in the nights and days.
  • آنچنان کن که دهانها مر ترا ** در شب و در روزها آرد دعا

  • Ask pardon by a mouth with which thou hast committed no sin—and that will be the mouth of others—
  • از دهانی که نکردستی گناه ** و آن دهان غیر باشد عذر خواه

  • Or (else) make thine own mouth pure, make thy spirit alert and nimble. 185
  • یا دهان خویشتن را پاک کن ** روح خود را چابک و چالاک کن

  • Praise of God is pure: when purity has come, defilement packs and goes out.
  • ذکر حق پاکست چون پاکی رسید ** رخت بر بندد برون آید پلید