English    Türkçe    فارسی   

3
2603-2652

  • Görünüşte saçma şeyler söylerler ama sen onları masal sanma sakın… Bütün viranelerde define aramaya koyul!
  • هزلها گویند در افسانه‌ها ** گنج می‌جو در همه ویرانه‌ها
  • Sebâ şehri, pek büyük, pek azametli bir şehirdi… Büyüklüğü bir tepsiden fazla değil!
  • بود شهری بس عظیم و مه ولی ** قدر او قدر سکره بیش نی
  • Pek ulu, pek geniş, pek uzun, pek kocamandı… bir soğan kadar! 2605
  • بس عظیم و بس فراخ و بس دراز ** سخت زفت زفت اندازه‌ی پیاز
  • On şehir halkı oraya toplanmıştı; fakat hepsi de yüzleri yıkanmamış üç kişiden ibaret!
  • مردم ده شهر مجموع اندرو ** لیک جمله سه تن ناشسته‌رو
  • Orada sayısız adam vardı ama hepsi yalnız ölmüş hayvan eti yiyen o üç ham adam!
  • اندرو خلق و خلایق بی‌شمار ** لیک آن جمله سه خام پخته‌خوار
  • Canana ulaşmayan, sevgiliye kavuşmaya çalışmayan can, binlerce bile olsa yarım tenden ibarettir.
  • جان ناکرده به جانان تاختن ** گر هزارانست باشد نیم تن
  • Üç kişinin birisi pek uzakları görürdü, fakat gözü kör; Süleyman’ı görmezdi de karıncanın ayağını görürdü!
  • آن یکی بس دور بین و دیده‌کور ** از سلیمان کور و دیده پای مور
  • Öbürü pek keskin işitirdi, fakat sağır! Âdeta bir defineydi. İçinde yarım arpa kadar bile altın yok! 2610
  • و آن دگر بس تیزگوش و سخت کر ** گنج و در وی نیست یک جو سنگ زر
  • Üçüncüsü çırılçıplak, edep yeri açık bir adamdı. Elbisesinin etekleri uzun!
  • وآن دگر عور و برهنه لاشه‌باز ** لیک دامنهای جامه‌ی او دراز
  • Kör dedi ki: “İşte bak, şuracıktan atlılar gelmekte. Onların hangi kavimden olduklarını ve kaç kişiden ibaret bulunduklarını görüyorum.”
  • گفت کور اینک سپاهی می‌رسند ** من همی‌بینم که چه قومند و چند
  • Sağır “ Evet, ben de seslerini duydum, gizli açık ne söylüyorlarsa işittim” dedi.
  • گفت کر آری شنودم بانگشان ** که چه می‌گویند پیدا و نهان
  • Çıplak “Benim korkum da şundan: Gelirlerse elbisemin eteğini keserler!” dedi.
  • آن برهنه گفت ترسان زین منم ** که ببرند از درازی دامنم
  • Kör dedi ki: “İşte bak, yaklaştılar. Hadi onlar gelip çatmadan, bizi yakalayıp dövmeden, bağlamadan biz kaçalım.” 2615
  • کور گفت اینک به نزدیک آمدند ** خیز بگریزیم پیش از زخم و بند
  • Sağır dedi ki: “ Hakikaten dostlar, gürültü gittikçe yaklaşıyor, haydin!
  • کر همی‌گوید که آری مشغله ** می‌شود نزدیکتر یاران هله
  • Çıplak, eyvahlar olsun, dedi… Gelirlerse tamah ederler, elbisemi alırlar, ben hiç emin değilim!
  • آن برهنه گفت آوه دامنم ** از طمع برند و من ناآمنم
  • Şehri bırakıp çıktılar, koşa koşa bir köye geldiler.
  • شهر را هشتند و بیرون آمدند ** در هزیمت در دهی اندر شدند
  • O köyde semiz bir kuş buldular. Kuş pek semizdi, vücudunda zerre kadar et yoktu, öyle arıktı ki!
  • اندر آن ده مرغ فربه یافتند ** لیک ذره‌ی گوشت بر وی نه نژند
  • Ölmüş bir kuştu, kargaların gagalamasından kemikleri bile incelmiş, ipliğe dönmüştü. 2620
  • مرغ مرده‌ی خشک وز زخم کلاغ ** استخوانها زار گشته چون پناغ
  • Aslanların avlarını yemesi gibi o kuşu yediler… Üçü de tok filler gibi semirip şiştiler.
  • زان همی‌خوردند چون از صید شیر ** هر یکی از خوردنش چون پیل سیر
  • Üçü de üç tane besili, semiz ve büyük file döndüler!
  • هر سه زان خوردند و بس فربه شدند ** چون سه پیل بس بزرگ و مه شدند
  • Üç genç de öyle semirdi, öyle şişmanladı ki şişmanlıktan âleme sığamaz oldular!
  • آنچنان کز فربهی هر یک جوان ** در نگنجیدی ز زفتی در جهان
  • Bu kadar şişmanlıkta, bu koskocaman kelleyle, kulakla, bu iri yedi endamla beraber kapının çatlağından süzülüp geçtiler!
  • با چنین گبزی و هفت اندام زفت ** از شکاف در برون جستند و رفت
  • Ölüm de halka görünmez, ölümün yolu da gizlidir. Ölüm de göze gelmez… Acayip bir çıkış yeridir. 2625
  • راه مرگ خلق ناپیدا رهیست ** در نظر ناید که آن بی‌جا رهیست
  • İşte bak, kervanlar birbiri ardına ulanmış, o kapının gizli çatlağından geçip gitmede!
  • نک پیاپی کاروانها مقتفی ** زین شکاف در که هست آن مختفی
  • Fakat o çatlağı arasan göremezsen. Pek gizlidir ama ondan bunca kişileri geçirdiler, gelin evine güvey götürür gibi götürdüler.
  • بر در ار جویی نیابی آن شکاف ** سخت ناپیدا و زو چندین زفاف
  • Uzaktakini bile gören köle, keskin kulaklı sağır, uzun elbiseli çıplağın açıklanması
  • شرح آن کور دوربین و آن کر تیزشنو و آن برهنه دراز دامن
  • Sağır, istektir, dilektir. Bizim ölümümüzü duydu da kendi ölümünü duymadı, kendi görünüşünü görmedi.
  • کر امل را دان که مرگ ما شنید ** مرگ خود نشنید و نقل خود ندید
  • Kör de hırstır. Halkın ayıbını kıldan kıla görür. Taraf taraf söyler de,
  • حرص نابیناست بیند مو بمو ** عیب خلقان و بگوید کو بکو
  • Kör gözü kendi ayıbını zerre kadar göremez, fakat gene de âlemin ayıbını arar! 2630
  • عیب خود یک ذره چشم کور او ** می‌نبیند گرچه هست او عیب‌جو
  • Çıplak, elbisesinin eteğini kesecekler diye korkuyor ama çıplak adamın eteğimi olur ki kessinler!
  • عور می‌ترسد که دامانش برند ** دامن مرد برهنه چون درند
  • Dünyaya kapılan da hem müflistir, hem de korkmakta. Hâlbuki hırsızlardan hiç de korkmaması lâzım.
  • مرد دنیا مفلس است و ترسناک ** هیچ او را نیست از دزدانش باک
  • Zaten dünyaya çıplak geldi, çıplak gidecek… Böyle olduğu halde hırsızlardan korkusundan yüreği kan olmakta!
  • او برهنه آمد و عریان رود ** وز غم دزدش جگر خون می‌شود
  • Fakat hayattayken bunca feryad ü figan etti ağlayıp sızladıydı ya… Ölürken kendisi de bu korkusuna şaşar, güler!
  • وقت مرگش که بود صد نوحه بیش ** خنده آید جانش را زین ترس خویش
  • O zaman zengin hiçbir pulu olmadığını… Zeki, hiçbir hüneri bulunmadığını anlar. 2635
  • آن زمان داند غنی کش نیست زر ** هم ذکی داند که او بد بی‌هنر
  • Hayattaki bu korku, eteğine saksı kırıkları doldurup da kendisini mal sahibi sanan, onları kaybedeceğinden korkan, onların üstüne titreyen çocuğun korkusuna benzer.
  • چون کنار کودکی پر از سفال ** کو بر آن لرزان بود چون رب مال
  • O saksı kırıklarından bir parçasını bile alsan ağlamaya başlar; geri verirsen de sevinir, gülmeye koyulur.
  • گر ستانی پاره‌ای گریان شود ** پاره گر بازش دهی خندان شود
  • Bilgi elbisesini giymedikçe çocuğun ağlamasına da ehemmiyet verilmez, gülmesi de!
  • چون نباشد طفل را دانش دثار ** گریه و خنده‌ش ندارد اعتبار
  • Ahmak da eğreti malı kendisinin sanır da onun üstüne titrer. Hay aşağılık adam hay!
  • محتشم چون عاریت را ملک دید ** پس بر آن مال دروغین می‌طپید
  • Uykuda kendisini mal sahibi görür, çuvalını hırsız çalacak diye korkar! 2640
  • خواب می‌بیند که او را هست مال ** ترسد از دزدی که برباید جوال
  • Fakat kulağı çekildi de uyandı mı kendi korkusuyla kendisi alay eder.
  • چون ز خوابش بر جهاند گوش‌کش ** پس ز ترس خویش تسخر آیدش
  • Bu cihanın aklına, bu âlemin bilgisine sahip olan âlimlerin korkusu da buna benzer.
  • همچنان لرزانی این عالمان ** که بودشان عقل و علم این جهان
  • Hünerlere, fenlere sahip olan bu akıllılara Allah Kur’an’ da “ Onlar bir şey bilmezler” dedi.
  • از پی این عاقلان ذو فنون ** گفت ایزد در نبی لا یعلمون
  • Her biri kendisinde bilgi var zannına kapılır da birisi çalacak diye korkuya düşer.
  • هر یکی ترسان ز دزدی کسی ** خویشتن را علم پندارد بسی
  • Zamanımı alıyorlar der. Hâlbuki bir fayda, bir kâr elde eden kişinin zamanı zaten onda yok! 2645
  • گوید او که روزگارم می‌برند ** خود ندارد روزگار سودمند
  • Halk beni işimden, gücümden alıkoydu der ama canı, ta boğazına kadar işsizliğe, güçsüzlüğe dalmıştır!
  • گوید از کارم بر آوردند خلق ** غرق بی‌کاریست جانش تابه حلق
  • Çıplak adam elbisemi sürüyüp duruyorum; eteğimi, onların pençesinden nasıl kurtaracağım der!
  • عور ترسان که منم دامن کشان ** چون رهانم دامن از چنگالشان
  • Âlim de, bilgilerin yüz binlerce çeşidini bilirde zalim herif, kendisini bilmez.
  • صد هزاران فضل داند از علوم ** جان خود را می‌نداند آن ظلوم
  • Her cevherin haysiyetini bilir de kendi cevherine gelince bir eşeğe döner!
  • داند او خاصیت هر جوهری ** در بیان جوهر خود چون خری
  • Be hey âlim, sen, ben caiz olan şeylerle caiz olmayanları bilirim dersin ama kendin caiz misin, işe yarar mısın, yoksa bir kocakarı mısın? Bundan haberin yok! 2650
  • که همی‌دانم یجوز و لایجوز ** خود ندانی تو یجوزی یا عجوز
  • Bu, yerinde doğru… Şu, yerinde değil, eğri… Bunu biliyorsun ama sen doğru musun, eğri mi? Bir de iyice bak!
  • این روا و آن ناروا دانی ولیک ** تو روا یا ناروایی بین تو نیک
  • Her kumaşın değeri nedir? Biliyorsun da kendi değerini bilmiyorsun. Bu ahmaklıktır.
  • قیمت هر کاله می‌دانی که چیست ** قیمت خود را ندانی احمقیست