تا سخنهای کیان رد کرده‌‌ای ** تا کیان را سرور خود کرده‌‌ای‌‌

تا سخنهای کیان رد کرده‌‌ای ** تا کیان را سرور خود کرده‌‌ای‌‌ 1040

O vakit kimlerin sözlerini reddetmişsin, kimleri kendine ulu eylemişsin, görürsün.

باز طلبیدن نخجیران از خرگوش سر اندیشه‌‌ی او را

Av hayvanlarının tekrar tavşanın sırrını ve düşüncesini araştırmaları

بعد از آن گفتند کای خرگوش چست ** در میان آر آن چه در ادراک تست‌‌

Ondan sonra dediler ki: “Ey çevik tavşan! Aklındakini meydana çıkar!

ای که با شیری تو در پیچیده‌‌ای ** باز گو رایی که اندیشیده‌‌ای‌‌

Ey bir aslanla pençeleşen, kavgaya girişen, düşündüğün şeyi söyle!

مشورت ادراک و هشیاری دهد ** عقلها مر عقل را یاری دهد

Danışmak, insana anlayış ve akıl verir; akıllar da akıllara yardım eder.

گفت پیغمبر بکن ای رایزن ** مشورت کالمستشار موتمن‌‌

Peygamber “ Ey tedbir sahibi, danış ki kendisiyle danışılan kişi emindir” dedi.

منع کردن خرگوش راز را از ایشان‌‌

Tavşanın, sırrını onlardan gizlemesi

گفت هر رازی نشاید باز گفت ** جفت طاق آید گهی گه طاق جفت‌‌ 1045

Tavşan, “Her sır söylenemez, gâh çift dersin, tek olur; gâh tek dersin, çift çıkar!

از صفا گر دم زنی با آینه ** تیره گردد زود با ما آینه‌‌

Aynanın berraklığını, yüzüne karşı översen nefesinden ayna çabucak buğulanır, bulanır, bizi göstermez olur.

در بیان این سه کم جنبان لبت ** از ذهاب و از ذهب وز مذهبت‌‌

Şu üç şey hakkında dudağını kıpırdatma: Gittiğin yol, paran, bir de mezhebin.

کین سه را خصم است بسیار و عدو ** در کمینت ایستد چون داند او

Çünkü bu üçünün de düşmanı çoktur. Düşman bildi mi, sana pusu kurar.

ور بگویی با یکی دو الوداع ** کل سر جاوز الاثنین شاع‌‌

Bir iki kimseye söyledin mi, artık o sırra veda et. İki kişiyi aşan, bir başkasına da söylenen her sır, yayılır.

گر دو سه پرنده را بندی به هم ** بر زمین مانند محبوس از الم‌‌ 1050

İki üç kuşu birbirine bağlasan elem içinde yerde mahpus kalırlar.

مشورت دارند سرپوشیده خوب ** در کنایت با غلط افکن مشوب‌‌

Üstü örtülü, güzel bir tarzda, kurtulmak için konuşur, danışırlar. Danışmaları, görenleri yanıltacak şekilde kinayelerledir.

مشورت کردی پیمبر بسته سر ** گفته ایشانش جواب و بی‌‌خبر

Peygamber, kapalı bir tarzda meşveret ederdi. Eshap cevap verir, düşman haberdar olmazdı.

در مثالی بسته گفتی رای را ** تا نداند خصم از سر پای را

Düşman, baştan ayağı bilmesin, bir şeyi sezmesin diye reyini kapalı misalle söylerdi.

او جواب خویش بگرفتی از او ** وز سؤالش می‌‌نبردی غیر بو

Bu misalle muradını anlatmış olurdu. Ağyar sualinden bir koku bile duymaz, hiçbir şey anlamazdı” dedi.

قصه‌‌ی مکر خرگوش‌‌

Tavşanın aslana oyun edip onunla başa çıkması

ساعتی تاخیر کرد اندر شدن ** بعد از آن شد پیش شیر پنجه زن‌‌ 1055

Tavşan, aslana gitmede biraz gecikti, sonra pençesi kuvvetli aslanın yanına gitti.

ز آن سبب کاندر شدن او ماند دیر ** خاک را می‌‌کند و می‌‌غرید شیر

Aslan, tavşan gecikti diye pençesiyle toprağı kazmakta, kükremekteydi:

گفت من گفتم که عهد آن خسان ** خام باشد خام و سست و نارسان‌‌

“Ben, o alçakların ahdi hamdır, ham, ahitleri kötüdür, sözlerinde durmazlar demiştim.

دمدمه‌‌ی ایشان مرا از خر فگند ** چند بفریبد مرا این دهر چند

Onların gürültüleri beni yaya bıraktı. Bu felek beni ne vakte kadar aldatacak, ne vakte kadar?

سخت درماند امیر سست ریش ** چون نه پس بیند نه پیش از احمقیش‌‌

Tedbirsiz emir, adamakıllı âciz kalır. Çünkü ahmaklığından dolayı ne önünü görür, ne ardını!” dedi.

راه هموار است و زیرش دامها ** قحط معنی در میان نامها 1060

Yol düzgün ama altında tuzaklar var. Yazının tarzı hoş ama içinde mana kıt.

لفظها و نامها چون دامهاست ** لفظ شیرین ریگ آب عمر ماست‌‌

Sözler, yazılar, tuzaklara benzer. Tatlı sözler, bizim ömrümüzün kumudur.

آن یکی ریگی که جوشد آب ازو ** سخت کمیاب است رو آن را بجو

İçinde su kaynayan kum pek az bulunur; yürü, onu ara!

منبع حکمت شود حکمت طلب ** فارغ آید او ز تحصیل و سبب‌‌

Hikmet arayan hikmet kaynağı olur, tahsilden ve sebeplere teşebbüsten kurtulur.

لوح حافظ لوح محفوظی شود ** عقل او از روح محظوظی شود

Bilgileri hıfzeden levh, bir Levh-i Mahfuz olur; aklı ruhtan nasiplenir, feyz alır.