English    Türkçe    فارسی   

1
1084-1108

  • اینک این دریا و این کشتی و من ** مرد کشتیبان و اهل و رایزن‌‌
  • İşte şu deniz, şu gemi, ben de ehliyefli, rey ve tedbir sahibi bir kaptanın” dedi.

  • بر سر دریا همی‌‌راند او عمد ** می‌‌نمودش آن قدر بیرون ز حد 1085
  • Deniz üstünde salını sürüp durmaktaydı. O kadarcık bir su ona haddinden fazla göründü.

  • بود بی‌‌حد آن چمین نسبت بدو ** آن نظر که بیند آن را راست کو
  • O sidik, sineğe göre hudutsuzdu. Sinekte, onu olduğu gibi görecek göz nerede?

  • عالمش چندان بود کش بینش است ** چشم چندین بحر هم چندینش است‌‌
  • Onun âlemi kendi görüşüne göre olur. Gözü, bu kadardır, denizi de ona göre!

  • صاحب تاویل باطل چون مگس ** وهم او بول خر و تصویر خس‌‌
  • Bâtıl tevilci, sinek gibidir. Vehmi eşek sidiği, tevil ve tasavvuru saman çöpüdür.

  • گر مگس تاویل بگذارد به رای ** آن مگس را بخت گرداند همای‌‌
  • Eğer sinek kendi reyiyle saplandığı tevilden geçse, baht o sineği hümâ yapar.

  • آن مگس نبود کش این عبرت بود ** روح او نی در خور صورت بود 1090
  • Bu ibret gözüne sahip olan sinek olmaz; ruhu, surete lâyık olmayacak derecede yüksek bir zat olur,

  • تولیدن شیر از دیر آمدن خرگوش‌‌
  • Tavşanın geç gelmesinden aslanın incinmesi

  • همچو آن خرگوش کاو بر شیر زد ** روح او کی بود اندر خورد قد
  • Aslanla pençeleşen o tavşan gibi. Onun ruhu, nasıl olur da küçücük cüssesine lâyık olur?

  • شیر می‌‌گفت از سر تیزی و خشم ** کز ره گوشم عدو بر بست چشم‌‌
  • Aslan, hiddetle: “Düşman, aldatıcı sözlerle gözümü kapattı.

  • مکرهای جبریانم بسته کرد ** تیغ چوبینشان تنم را خسته کرد
  • Cebrîlerin hileleri beni bağladı, tahta kılıçları vücudumu yordu.

  • زین سپس من نشنوم آن دمدمه ** بانگ دیوان است و غولان آن همه‌‌
  • Bundan sonra ben artık o gürültüyü dinlemem. Onlar hep şeytanların, gulyabanilerin sesleri!

  • بردران ای دل تو ایشان را مه‌‌ایست ** پوستشان بر کن کشان جز پوست نیست‌‌ 1095
  • Ey gönül; durma, onları parçala, derilerini yüz. Zaten onlar deriden başka bir şey değildir!” diyordu.

  • پوست چه بود گفتهای رنگ رنگ ** چون زره بر آب کش نبود درنگ‌‌
  • Deriden maksat nedir? Renk renk lâflar… Su üstündeki, durmalarına imkân olmayan menevişler gibi.

  • این سخن چون پوست و معنی مغز دان ** این سخن چون نقش و معنی همچو جان‌‌
  • Bu söz deri gibidir, mana onun içi; bu söz, ceset gibidir, mana, can.

  • پوست باشد مغز بد را عیب پوش ** مغز نیکو را ز غیرت غیب پوش‌‌
  • Kötü iç’in ayıbını deri örter; iyi iç’i de gayret dolayısıyla Gayb âlemi.

  • چون قلم از باد بد دفتر ز آب ** هر چه بنویسی فنا گردد شتاب‌‌
  • Kalemin rüzgârdan, kâğıdın sudan olursa ne yazarsan derhal yok olur.

  • نقش آب است ار وفا جویی از آن ** باز گردی دستهای خود گزان‌‌ 1100
  • Manasız söz, su üstüne yazılan yazıdır. Ondan vefa umarsan iki elini ısırarak dönersin (pişman olur).

  • باد در مردم هوا و آرزوست ** چون هوا بگذاشتی پیغام هوست‌‌
  • Rüzgâr, insandaki heva ve arzudur. Heva ve hevesten geçersen Tanrı’nın haberi karlı, ondan haber alırsın.

  • خوش بود پیغامهای کردگار ** کاو ز سر تا پای باشد پایدار
  • Tanrı’nın haberleri çok hoştu; çünkü baştan sona kadar ebedîdir.

  • خطبه‌‌ی شاهان بگردد و آن کیا ** جز کیا و خطبه‌‌های انبیا
  • Peygamberlerin ululuğundan ve hutbelerinden gayrı padişahların hutbeleri, ululukları, adları, sanları değişir, baki kalmaz.

  • ز آن که بوش پادشاهان از هواست ** بار نامه‌‌ی انبیا از کبریاست‌‌
  • Çünkü padişahların kuvvetleri hevadandır. Peygamberlerin icazetnameleri ise ululuk sahibi Tanrı’dandır.

  • از درمها نام شاهان بر کنند ** نام احمد تا ابد بر می‌‌زنند 1105
  • Paralara padişahların adlarını kazırlar; Ahmed’in adını ise kıyamete kadar hâk kederler.

  • نام احمد نام جمله انبیاست ** چون که صد آمد نود هم پیش ماست‌‌
  • Ahmed’in adı, bütün Peygamberlerin adıdır. Yüz, elimizde olunca doksan da bizde demektir.

  • هم در بیان مکر خرگوش‌‌
  • Yine tavşanın hilesi ve gitmede gecikmesi

  • در شدن خرگوش بس تاخیر کرد ** مکر را با خویشتن تقریر کرد
  • Tavşan aslana gitmede epeyce gecikti. Yapacağı hileyi kendisince kararlaştırdı.

  • در ره آمد بعد تاخیر دراز ** تا به گوش شیر گوید یک دو راز
  • Bir hayli geciktikten sonra aslanın kulağına bir iki sır söylemek üzere yola düştü.