پس زبان محرمی خود دیگر است ** هم دلی از هم زبانی بهتر است‌‌

Şu halde mahremlik dili, bambaşka bir dildir. Gönül birliği dil birliğinden daha iyidir.

غیر نطق و غیر ایما و سجل ** صد هزاران ترجمان خیزد ز دل‌‌

Gönülden sözsüz, işaretsiz, yazısız yüz binlerce tercüman zuhur eder.

جمله مرغان هر یکی اسرار خود ** از هنر وز دانش و از کار خود

Kuşların hepsi, bütün sırlarını, hünerlerine, bilgi ve işlerine ait şeyleri.

با سلیمان یک به یک وامی‌‌نمود ** از برای عرضه خود را می‌‌ستود 1210

Süleyman’a birer birer apaçık söylüyorlar, kendilerini bildirmek ve tanıtmak için öğünüyorlardı.

از تکبر نی و از هستی خویش ** بهر آن تا ره دهد او را به پیش‌‌

Bu öğünmek kibirden, varlıktan dolayı değildi. Her kuş, onun huzuruna varsın, yakınlarından olsun diye öğünüyordu.

چون بباید برده‌‌ای را خواجه‌‌ای ** عرضه دارد از هنر دیباجه‌‌ای‌‌

Bir kul, bir efendiye kul olmak dilerse hünerinden bir miktarını ona arz eder.

چون که دارد از خریداریش ننگ ** خود کند بیمار و کر و شل و لنگ‌‌

Fakat o efendi tarafından satın alınmayı istemezse kendisini hasta, sağır, çolak ve topal gösterir.

نوبت هدهد رسید و پیشه‌‌اش ** و آن بیان صنعت و اندیشه‌‌اش‌‌

Hüthüdün hünerini arz etme sırası geldi; sanatını ve düşüncelerini bildirme nöbeti erişti.

گفت ای شه یک هنر کان کهتر است ** باز گویم گفت کوته بهتر است‌‌ 1215

Dedi ki: “Ey Padişah, en küçük bir hünerimi kısaca arz edeyim. Kısa söylemek daha iyidir.”

گفت بر گو تا کدام است آن هنر ** گفت من آن گه که باشم اوج بر

Süleyman “Söyle bakalım, o hangi hünerdir?” dedi. Hüthüt, “Gayet yükseklerde uçtuğum zaman,

بنگرم از اوج با چشم یقین ** من ببینم آب در قعر زمین‌‌

Havadan bakınca yerin tâ dibindeki suyu görürüm.

تا کجایست و چه عمق استش چه رنگ ** از چه می‌‌جوشد ز خاکی یا ز سنگ‌‌

O su nerededir, derinliği ne kadardır, rengi nedir, topraktan mı kaynıyor, taştan mı? Hepsini görür, bilirim.

ای سلیمان بهر لشکرگاه را ** در سفر می‌‌دار این آگاه را

Ey Süleyman! Ordu kurulacak yeri tayin etmek üzere beni sefere beraber götür” dedi.

پس سلیمان گفت ای نیکو رفیق ** در بیابانهای بی‌‌آب عمیق‌‌ 1220

Süleyman da “Ey iyi yoldaş! Susuz ve uçsuz bucaksız çöllerde sen bize arkadaş ol; bu suretle su bulur, seferde yoldaşlara saka olursun” dedi.

طعنه‌‌ی زاغ در دعوی هدهد

Karganın, Hüthüt’ün dâvasını kınaması

زاغ چون بشنود آمد از حسد ** با سلیمان گفت کاو کژ گفت و بد

Karga, bunu işitince hasedinden ilerleyip Süleyman’a “Hüthüt aykırı ve kötü söyledi.

از ادب نبود به پیش شه مقال ** خاصه خود لاف دروغین و محال‌‌

Padişah huzurunda söz söylemek, edebe aykırıdır. Hele yalan ve olmayacak söz olursa.

گر مر او را این نظر بودی مدام ** چون ندیدی زیر مشتی خاک دام‌‌

Eğer onun böyle bir görüşü olsaydı bir avuç toprak altındaki tuzağı nasıl görmezdi?

چون گرفتار آمدی در دام او ** چون قفس اندر شدی ناکام او

Nasıl olur da tuzağa tutulurdu, nasıl olur da ümitsiz bir halde kafese girerdi?” dedi.

پس سلیمان گفت ای هدهد رواست ** کز تو در اول قدح این درد خاست‌‌ 1225

Bunun üzerine Süleyman dedi ki: “Ey Hüthüt! Daha ilk kadehte böyle bulunman lâyık mı, akla sığar mı?

چون نمایی مستی ای خورده تو دوغ ** پیش من لافی زنی آن گه دروغ‌‌

Ayran içen! Kendini nasıl oluyor da sarhoş gösteriyor, huzurumda sonu yalan çıkacak bir söz söylüyorsun?”

جواب گفتن هدهد طعنه‌‌ی زاغ را

Hüthüt’ün karganın kınamasına cevap vermesi

گفت ای شه بر من عور گدای ** قول دشمن مشنو از بهر خدای‌‌

Hüthüt dedi ki: “Padişahım, Allah aşkına bu çıplak yoksul hakkında düşmanın söylediği sözü dinleme!

گر به بطلان است دعوی کردنم ** من نهادم سر ببر این گردنم‌‌

Eğer ettiğim dâva yalansa işte başımı koydum, boyumu vur! Kaza hükmünü inkâr eden karga, binlerce aklı olsa yine kâfirdir.

زاغ کاو حکم قضا را منکر است ** گر هزاران عقل دارد کافر است‌‌

Kaza hükmünü inkâr eden karga, binlerce aklı olsa yine kâfirdir.

در تو تا کافی بود از کافران ** جای گند و شهوتی چون کاف ران‌‌ 1230

Sende “kâfirler” sözünden bir “kef” harfi, küfür sıfatlarından bir sıfat bulunsa kadının ferci gibi şehvet yerisin, pis pis kokarsın.

من ببینم دام را اندر هوا ** گر نپوشد چشم عقلم را قضا

Eğer kaza gözümü ve aklımı kapatmazsa ben tuzağı havada da görürüm.