English    Türkçe    فارسی   

1
1236-1260

  • هر لقب کاو داد آن مبدل نشد ** آن که چستش خواند او کاهل نشد
  • O, eşyaya ne lâkap verdiyse değişmemiştir; çevik dediği tembel çıkmamıştır.

  • هر که آخر مومن است اول بدید ** هر که آخر کافر او را شد پدید
  • Sonunda mümin olacak kimseyi önceden gördü; sonunda kâfir olacak adam da ona belli oldu.

  • اسم هر چیزی تو از دانا شنو ** سر رمز علم الاسما شنو
  • Her şeyin adını, bilenden işit; “Allemelesmâ” remzinin sırrını duy!

  • اسم هر چیزی بر ما ظاهرش ** اسم هر چیزی بر خالق سرش‌‌
  • Bize göre her şeyin adı, görünüşüne tâbidir; nasıl görünüyorsa biz, ona öyle deriz. Fakat Tanrı’ya göre içyüzüne, hakikatine tâbidir.

  • نزد موسی نام چوبش بد عصا ** نزد خالق بود نامش اژدها 1240
  • Mûsâ’ya göre sopasının adı asâ; Yaratan yanında ejderha idi.

  • بد عمر را نام اینجا بت پرست ** لیک مومن بود نامش در الست‌‌
  • Bu âlemde Ömer’in adı puta tapındı; hâlbuki tâ “Elest” te onun ismi mümindi.

  • آن که بد نزدیک ما نامش منی ** پیش حق این نقش بد که با منی‌‌
  • Bizim yanımızda adı meni olan şey, Hak yanında şu benlikle zahir olan suretti.

  • صورتی بود این منی اندر عدم ** پیش حق موجود نه بیش و نه کم‌‌
  • Bu meni, yokluk âleminde vardı; eksiksiz, artıksız aynen Tanrı’nın ilminde mevcuttu.

  • حاصل آن آمد حقیقت نام ما ** پیش حضرت کان بود انجام ما
  • Hâsılı Tanrı indinde sonumuz ne olacaksa hakikatte adımız o olmuştur.

  • مرد را بر عاقبت نامی نهد ** نه بر آن کاو عاریت نامی نهد 1245
  • Tanrı, insana akıbetine göre bir ad koyar. Halkın taktığı ödünç ada göre değil!

  • چشم آدم چون به نور پاک دید ** جان و سر نامها گشتش پدید
  • Âdem’in gözü Tanrı’nın pâk nuru ile gördüğünden adların hakikati ve içyüzü ona ayan oldu.

  • چون ملک انوار حق در وی بیافت ** در سجود افتاد و در خدمت شتافت‌‌
  • Melekler onda Hak nurunu görüce hepsi, ona yüzüstü secdeye vardılar.

  • مدح این آدم که نامش می‌‌برم ** قاصرم گر تا قیامت بشمرم‌‌
  • Adını andığım şu Âdem’i kıyamete kadar övsem, vasıflarını saysam yine övmekten âcizim!

  • این همه دانست و چون آمد قضا ** دانش یک نهی شد بر وی خطا
  • Âdem bunların hepsini bildi. Fakat kaza gelince nehyi bilme yüzünden hataya düştü.

  • کای عجب نهی از پی تحریم بود ** یا به تاویلی بد و توهیم بود 1250
  • Acaba bu nehiy, haram olduğundan mıdır, yoksa korkutmak için mi?

  • در دلش تاویل چون ترجیح یافت ** طبع در حیرت سوی گندم شتافت‌‌
  • Gönlünce tevili üstün tutunca kendisi hayretteyken tabiatı, buğdaya doğru koştu.

  • باغبان را خار چون در پای رفت ** دزد فرصت یافت، کالا برد تفت‌‌
  • Bahçıvanın ayağına diken batınca hırsız fırsat buldu, esvabını çalıp kaçtı.

  • چون ز حیرت رست باز آمد به راه ** دید برده دزد رخت از کارگاه‌‌
  • Âdem hayretten kurtulup tekrar yola gelince gördü ki hırsız eşyayı iş yerinden götürmüş!

  • ربنا إنا ظلمنا گفت و آه ** یعنی آمد ظلمت و گم گشت راه‌‌
  • “ Rabbena İnnâ zalemnâ” deyip âh etmeye başladı. Yani “karanlık bastı, yol kayboldu” dedi.

  • پس قضا ابری بود خورشید پوش ** شیر و اژدرها شود زو همچو موش‌‌ 1255
  • Bu kaza, güneşi örten bir buluttur. Aslan ve ejderha bile ondan feryat ve figan etmektedir.

  • من اگر دامی نبینم گاه حکم ** من نه تنها جاهلم در راه حکم‌‌
  • “Kaza ve kader zuhur edince bir tuzağı bile görmüyorsam bo yolda cahil olan yalnız ben değilim ya!”

  • ای خنک آن کاو نکو کاری گرفت ** زور را بگذاشت او زاری گرفت‌‌
  • Zorlamayı bırakıp feryad ü figana koyulan kişi me kutlu kişidir; o, iyi bir işe sarılmıştır.

  • گر قضا پوشد سیه همچون شبت ** هم قضا دستت بگیرد عاقبت‌‌
  • Eğer kaza, seni gece gibi sararsa sonunda yine elinden tutacak odur;

  • گر قضا صد بار قصد جان کند ** هم قضا جانت دهد درمان کند
  • Yüz kere canına kastederse yine sana can veren derdine derman olan kazadır.

  • این قضا صد بار اگر راهت زند ** بر فراز چرخ خرگاهت زند 1260
  • Bu kaza yüz kere yolunu kesse de yine senin çadırını göklerin üstüne kurar.