English    Türkçe    فارسی   

1
1273-1297

  • در من آمد آن که دست و پا برد ** رنگ رو و قوت و سیما برد
  • Elimi, ayağımı alana, yüzümün rengini uçurana, kuvvetimi giderene, çehremi bozana uğradım.

  • آن که در هر چه در آید بشکند ** هر درخت از بیخ و بن او بر کند
  • Önüne geleni kırma, ağaçları kökünden, dibinden söküp çıkarana sataştım.

  • در من آمد آن که از وی گشت مات ** آدمی و جانور جامد نبات‌‌ 1275
  • Adamları, hayvanları, cemadat ve nebatatı mat edene rastladım.

  • این خود اجزایند کلیات از او ** زرد کرده رنگ و فاسد کرده بو
  • Bunlar cüziyattır, külliyatın da onun yüzünden renkleri sararmış, kokuları bozulmuştur.

  • تا جهان گه صابر است و گه شکور ** بوستان گه حله پوشد گاه عور
  • Cihan; gâh sabredip gâh şükrettikçe bağlar, bahçeler, gâh giyinir, gâh çırçıplak kalır;

  • آفتابی کاو بر آید نارگون ** ساعتی دیگر شود او سر نگون‌‌
  • Güneş, ateş renginde doğmuşken diğer bir saatte baş aşağı batar;

  • اختران تافته بر چار طاق ** لحظه لحظه مبتلای احتراق‌‌
  • Göklerde parıldayan yıldızlar; zaman zaman ihtiraka uğrarlar;

  • ماه کاو افزود ز اختر در جمال ** شد ز رنج دق او همچون خیال‌‌ 1280
  • Güzellikte yıldızlardan daha parlak olan ay da ince ağrıya tutulup hilâl olur;

  • این زمین با سکون با ادب ** اندر آرد زلزله‌‌ش در لرز تب‌‌
  • Çok sakin ve edepli olan bu yeri de sarsıntı sıtmaya düşürür;

  • ای بسا که زین بلای مرده‌‌ریگ ** گشته است اندر جهان او خرد و ریگ‌‌
  • Nice dağlar, bu ansızın gelen felâketten dolayı yeryüzüne kumlar gibi dağılıvermişlerdir!

  • این هوا با روح آمد مقترن ** چون قضا آید وبا گشت و عفن‌‌
  • Ruhla eş olan hava bile kaza baş gösterince veba kesilir, ufunetlenir:

  • آب خوش کاو روح را همشیره شد ** در غدیری زرد و تلخ و تیره شد
  • Ruhun kız kardeşi olan lâtif su, bir gölcükte sarı, acı ve bulanık bir hale gelir;

  • آتشی کاو باد دارد در بروت ** هم یکی بادی بر او خواند یموت‌‌ 1285
  • Azametli ve kibirli ateşi bile bir yel söndürüverir!

  • حال دریا ز اضطراب و جوش او ** فهم کن تبدیلهای هوش او
  • Denizin halini de ıstırabından, coşkunluğundan anla, aklının değişik durduğunu, kalıptan kalıba girdiğini bil!

  • چرخ سر گردان که اندر جستجوست ** حال او چون حال فرزندان اوست‌‌
  • Tanrı rızasını arayıp duran başı dönmüş feleğin hali de oğullarının hali gibidir:

  • گه حضیض و گه میانه گاه اوج ** اندر او از سعد و نحسی فوج فوج‌‌
  • Gâh en altta, gâh ortada, gâh en tepede. Onda da bölük bölük kutlu ve yomsuz zamanlar var!

  • از خود ای جزوی ز کلها مختلط ** فهم می‌‌کن حالت هر منبسط
  • Ey külliyat ile karışmış olan, ey insan! Basit cisimlerin halini de kendinden kıyas et!

  • چون که کلیات را رنج است و درد ** جزو ایشان چون نباشد روی زرد 1290
  • Külliyatın böyle hastalıkları, böyle dertleri olunca onların cüzülerinin yüzü nasıl sararmaz?

  • خاصه جزوی کاو ز اضداد است جمع ** ز آب و خاک و آتش و باد است جمع‌‌
  • Hele birbirlerine zıt olan şeylerden; su, toprak, ateş ve yelden meydana gelmiş cüzü…

  • این عجب نبود که میش از گرگ جست ** این عجب کاین میش دل در گرگ بست‌‌
  • Koyunun kurttan kaçmasına şaşılmaz; şaşılacak şey, bu koyunun kurda gönül vermesidir!

  • زندگانی آشتی ضدهاست ** مرگ آن کاندر میانشان جنگ خاست‌‌
  • Sağlık, zıtların sulhüdür; aralarında savaşın başlamasını da ölüm bil!

  • لطف حق این شیر را و گور را ** الف داده ست این دو ضد دور را
  • Tanrı’nın lûtfu, bu aslanla yaban eşeğine, bu iki zıdda, vefakârlık hususunda bir ülfet vermiştir.

  • چون جهان رنجور و زندانی بود ** چه عجب رنجور اگر فانی بود 1295
  • Dünya hasta ve mahpus olunca, hastanın fâni olmasına şaşılır mı?”

  • خواند بر شیر او از این رو پندها ** گفت من پس مانده‌‌ام زین بندها
  • Tavşan aslana bu çeşit nasihatler verip “Ben bu sebepler yüzünden geriledim” dedi.

  • پرسیدن شیر از سبب پای واپس کشیدن خرگوش‌‌
  • Tavşanın ayağını geri çekmesindeki sebebi, aslanın ciddiyetle sorması

  • شیر گفتش تو ز اسباب مرض ** این سبب گو خاص کاین استم غرض‌‌
  • Aslan dedi ki: “Sen bu sebepleri bırak da şu geriye çekilmenin sebebini söyle, benim maksadım o.”