این خود اجزایند کلیات از او ** زرد کرده رنگ و فاسد کرده بو

تا جهان گه صابر است و گه شکور ** بوستان گه حله پوشد گاه عور

آفتابی کاو بر آید نارگون ** ساعتی دیگر شود او سر نگون‌‌

اختران تافته بر چار طاق ** لحظه لحظه مبتلای احتراق‌‌

ماه کاو افزود ز اختر در جمال ** شد ز رنج دق او همچون خیال‌‌ 1280

این زمین با سکون با ادب ** اندر آرد زلزله‌‌ش در لرز تب‌‌

ای بسا که زین بلای مرده‌‌ریگ ** گشته است اندر جهان او خرد و ریگ‌‌

این هوا با روح آمد مقترن ** چون قضا آید وبا گشت و عفن‌‌

آب خوش کاو روح را همشیره شد ** در غدیری زرد و تلخ و تیره شد

آتشی کاو باد دارد در بروت ** هم یکی بادی بر او خواند یموت‌‌ 1285

حال دریا ز اضطراب و جوش او ** فهم کن تبدیلهای هوش او

چرخ سر گردان که اندر جستجوست ** حال او چون حال فرزندان اوست‌‌

گه حضیض و گه میانه گاه اوج ** اندر او از سعد و نحسی فوج فوج‌‌

از خود ای جزوی ز کلها مختلط ** فهم می‌‌کن حالت هر منبسط

چون که کلیات را رنج است و درد ** جزو ایشان چون نباشد روی زرد 1290

خاصه جزوی کاو ز اضداد است جمع ** ز آب و خاک و آتش و باد است جمع‌‌

این عجب نبود که میش از گرگ جست ** این عجب کاین میش دل در گرگ بست‌‌

زندگانی آشتی ضدهاست ** مرگ آن کاندر میانشان جنگ خاست‌‌

لطف حق این شیر را و گور را ** الف داده ست این دو ضد دور را

چون جهان رنجور و زندانی بود ** چه عجب رنجور اگر فانی بود 1295

خواند بر شیر او از این رو پندها ** گفت من پس مانده‌‌ام زین بندها

پرسیدن شیر از سبب پای واپس کشیدن خرگوش‌‌

شیر گفتش تو ز اسباب مرض ** این سبب گو خاص کاین استم غرض‌‌

گفت آن شیر اندر این چه ساکن است ** اندر این قلعه ز آفات ایمن است‌‌

قعر چه بگزید هر کی عاقل است ** ز آن که در خلوت صفاهای دل است‌‌

ظلمت چه به که ظلمتهای خلق ** سر نبرد آن کس که گیرد پای خلق‌‌ 1300