ظلمت چه به که ظلمتهای خلق ** سر نبرد آن کس که گیرد پای خلق‌‌

ظلمت چه به که ظلمتهای خلق ** سر نبرد آن کس که گیرد پای خلق‌‌ 1300

Kuyunun karanlığı, halkın verdiği karanlıklardan daha iyidir. Halkın ayağını tutan, halkla karışıp görüşen; başını kurtaramamış, selâmete erişememiştir.

گفت پیش آ زخمم او را قاهر است ** تو ببین کان شیر در چه حاضر است‌‌

Aslan “İleri yürü. Benim açacağım yara, onu kahreder, bir bak, o aslan orada mı? “ dedi.

گفت من سوزیده‌‌ام ز آن آتشی ** تو مگر اندر بر خویشم کشی‌‌

Tavşan “Ben o ateşten bir kere yanmışım. Sen beni kucağına alırsan,

تا بپشت تو من ای کان کرم ** چشم بگشایم به چه در بنگرم‌‌

Ey kerem madeni, ancak o vakit yardımınla gözümü açar, kuyuya bakabilirim” dedi.

نظر کردن شیر در چاه و دیدن عکس خود را و آن خرگوش را

Aslanın kuyuya bakıp kendinin ve tavşanın aksini görmesi

چون که شیر اندر بر خویشش کشید ** در پناه شیر تا چه می‌‌دوید

Aslan onu kucağına aldı. O da aslanın himayesinde kuyuya kadar vardı.

چون که در چه بنگریدند اندر آب ** اندر آب از شیر و او در تافت تاب‌‌ 1305

Kuyunun içine, suya bakınca aslanın ve onun aksi, sı içinde parıldadı.

شیر عکس خویش دید از آب تفت ** شکل شیری در برش خرگوش زفت‌‌

Aslan su içinde parıldayan aksini gördü. Suda bir aslan şekliyle kucağında şişman bir tavşan şekli gördü.

چون که خصم خویش را در آب دید ** مر و را بگذاشت و اندر چه جهید

Su içinde düşmanını görünce, tavşanı bırakıp kuyu içine sıçradı.

در فتاد اندر چهی کاو کنده بود ** ز آن که ظلمش در سرش آینده بود

Kendi kazdığı kuyuya kendi düştü. Çünkü yaptığı zulüm, kendi başına geldi.

چاه مظلم گشت ظلم ظالمان ** این چنین گفتند جمله عالمان‌‌

Zalimlerin zulmü karanlık bir kuyudur; bütün âlimler böyle dediler:

هر که ظالمتر چهش با هول‌‌تر ** عدل فرموده ست بدتر را بتر 1310

Daha ziyade zalim olanın kuyusu, daha korkunçtur. Adalet “daha kötüye, daha kötü ceza verilir” buyurmuştur.

ای که تو از ظلم چاهی می‌‌کنی ** دان که بهر خویش دامی می‌‌کنی‌‌

Ey zulümle bir kuyu kazan! Sen kendin için tuzak hazırlıyorsun.

گرد خود چون کرم پیله بر متن ** بهر خود چه می‌‌کنی اندازه کن‌‌

İpekböceği gibi kendi etrafını örme; kendine kuyu kazarsan bari kararlıca kaz!

مر ضعیفان را تو بی‌‌خصمی مدان ** از نبی ذا جاء نصر الله خوان‌‌

Zayıfları sen yardımcısız, kimsesiz sanma; Kur’an’dan “İZa câe nasrullah” ı oku

گر تو پیلی خصم تو از تو رمید ** نک جزا طیرا ابابیلت رسید

Sen filsen, düşmanın senden ürkmüşse sana ceza olarak işte ebabil kuşu gelip çattı.

گر ضعیفی در زمین خواهد امان ** غلغل افتد در سپاه آسمان‌‌ 1315

Yerde bir zayıf aman dilerse, gökyüzü askerleri birbirlerine karışırlar.

گر بدندانش گزی پر خون کنی ** درد دندانت بگیرد چون کنی‌‌

Sen birisini dişinle ısırıp ta kan içinde bırakırsan diş ağrısına tutulunca ne yaparsın?

شیر خود را دید در چه وز غلو ** خویش را نشناخت آن دم از عدو

Aslan, kuyuda kendisini görünce hiddetinden o anda kendini düşmanından ayırt edemedi.

عکس خود را او عدوی خویش دید ** لا جرم بر خویش شمشیری کشید

Kendi aksini kendi düşmanı sandı, hulâsa, kendisine kılıç çekti.

ای بسا ظلمی که بینی از کسان ** خوی تو باشد در ایشان ای فلان‌‌

Ey adam! İnsanlarda gördüğün birçok zulümler, senin huyundur; sen, kendi huyunu onlarda görüyorsun.

اندر ایشان تافته هستی تو ** از نفاق و ظلم و بد مستی تو 1320

Senin varlığın, nifakın, zulmün, gafletin onlara aksetmiştir.

آن تویی و آن زخم بر خود می‌‌زنی ** بر خود آن دم تار لعنت می‌‌تنی‌‌

Sen o sun, sen kendini yaralamaktasın. O anda lânet ipliğini kendine, kendin dokuyorsun!

در خود آن بد را نمی‌‌بینی عیان ** ور نه دشمن بودیی خود را به جان‌‌

O kötülüğü sen kendinde açıkça görmüyorsun. Görsen kendine kendin, candan düşman olurdun.

حمله بر خود می‌‌کنی ای ساده مرد ** همچو آن شیری که بر خود حمله کرد

Ey ahmak! Kendine saldıran o aslan gibi sen de kendine saldırıyorsun.

چون به قعر خوی خود اندر رسی ** پس بدانی کز تو بود آن ناکسی‌‌

Ahlâkının künhüne erişir, hakikatini anlarsan o adam olmamazlığın senden olduğunu bilirsin.