آن که ملکش برتر از نوبت تنند ** برتر از هفت انجمش نوبت زنند

آن که ملکش برتر از نوبت تنند ** برتر از هفت انجمش نوبت زنند 1370

Saltanatı nöbetten üstün olan, ikbali ebedî bulunan nöbet davulunu yedi yıldızdan üstün bir yerde çalarlar.

برتر از نوبت ملوک باقی‌‌اند ** دور دایم روحها با ساقی‌‌اند

Nöbetten üstün olanlar, bâki padişahlardır; onlar daima ruhlara sâkidir.

ترک این شرب ار بگویی یک دو روز ** در کنی اندر شراب خلد پوز

Bir iki gün su içmeyi terk edersen ağzını ebediyet şarabına daldırır, o hakikat şarabını içersin

تفسیر رجعنا من الجهاد الاصغر الی الجهاد الاکبر

“ Küçük muharebeden büyük muharebeye döndük “ sözünün tefsiri

ای شهان کشتیم ما خصم برون ** ماند خصمی زو بتر در اندرون‌‌

Ey padişahlar! Dışarıdaki düşmanı öldürdük; içimizde ondan beter bir hasım var.

کشتن این کار عقل و هوش نیست ** شیر باطن سخره‌‌ی خرگوش نیست‌‌

Bunu öldürmek, aklın fikrin işi değil. İçerideki aslan; öyle tavşan maskarası olmaz.

دوزخ است این نفس و دوزخ اژدهاست ** کاو به دریاها نگردد کم و کاست‌‌ 1375

Cehennem, bu nefistir; cehennem, bir ejderhadır ki harareti denizlerle eksilmez.

هفت دریا را در آشامد هنوز ** کم نگردد سوزش آن خلق سوز

Yedi denizi içer de yine kocakarıya benzeyen nefsin harareti ve coşkunluğu azalmaz.

سنگها و کافران سنگ دل ** اندر آیند اندر او زار و خجل‌‌

Taşlar, taş yürekli kâfirler; ağlayıp inleyerek mahcup bir halde cehenneme girerler.

هم نگردد ساکن از چندین غذا ** تا ز حق آید مر او را این ندا

Hak’tan ona şu nida gelmedikçe bu kadar azaba da kanaat etmez:

سیر گشتی سیر گوید نی هنوز ** اینت آتش اینت تابش اینت سوز

“Doydun mu” denir. O, kurt ve sırtlan gibi “Hayır, doymadım” der. İşte sana ateş, işte sana hararet!

عالمی را لقمه کرد و در کشید ** معده‌‌اش نعره زنان هل من مزید 1380

Bütün bir âlemi, bir lokma edip yutar da yine midesi “Daha fazla yok mu” diye bağırır.

حق قدم بر وی نهد از لا مکان ** آن گه او ساکن شود از کن فکان‌‌

Nihayet Hak, onun üstüne Lâmekân âleminden ayağını koyar da işte o vakit derhal sakinleşir.

چون که جزو دوزخ است این نفس ما ** طبع کل دارد همیشه جزوها

Bizim nefsimiz de cehennemin bir parçasıdır. Onun için cüzüler daima küllün tabiatındadır.

این قدم حق را بود کاو را کشد ** غیر حق خود کی کمان او کشد

Nefsi öldürecek ayak da ancak Hakk’ın ayağıdır. Zaten nefsin yayını Hak’tan gayrı kim çekebilir?

در کمان ننهند الا تیر راست ** این کمان را باژگون کژ تیرهاست‌‌

Yaya ancak doğru ok koyarlar. Bu yayın ters ve eğri okları da vardır.

راست شو چون تیر و واره از کمان ** کز کمان هر راست بجهد بی‌‌گمان‌‌ 1385

Ok gibi doğru ol da yaydan kurtul! Çünkü her doğru okun, yaydan fırlayacağına şüphe yok.

چون که واگشتم ز پیکار برون ** روی آوردم به پیکار درون‌‌

Dış savaşından kurtulunca iç savaşına yüz tuttum.

قد رجعنا من جهاد الاصغریم ** با نبی اندر جهاد اکبریم‌‌

Biz şimdi küçük muharebeden döndük; Peygamber’le beraber büyük muharebedeyiz.

قوت از حق خواهم و توفیق و لاف ** تا به سوزن بر کنم این کوه قاف‌‌

Tanrı’dan denizleri yaran bir kuvvet isterim ki bu Kaf dağını iğne ile yerinden koparıp atayım.

سهل شیری دان که صفها بشکند ** شیر آن است آن که خود را بشکند

Şunu bil ki safları bozup dağıtan aslanla savaşmak kolaydır, asıl aslan, nefsini mağlup edendir. “

آمدن رسول روم تا نزد عمر و دیدن او کرامات عمر را

Rum Kayseri elçisinin, Emîrülmü’minin Ömer’e – Tanrı ondan razı olsun – gelip Ömer’in kerametini görmesi

تا عمر آمد ز قیصر یک رسول ** در مدینه از بیابان نغول‌‌ 1390

Rum Kayseri’den, Medine’de Ömer’e uzak çölleri aşarak bir elçi geldi.

گفت کو قصر خلیفه ای حشم ** تا من اسب و رخت را آن جا کشم‌‌

Medine halkına “Halifenin köşkü nerededir ki atımı, eşyamı oraya çekeyim” dedi.

قوم گفتندش که او را قصر نیست ** مر عمر را قصر، جان روشنی است‌‌

Halk, dedi ki: “Onun köşkü yok; Ömer’in köşkü, ancak aydın canıdır.

گر چه از میری و را آوازه‌‌ای است ** همچو درویشان مر او را کازه‌‌ای است‌‌

Gerçi emir diye adı sanı duyulmuşsa da onun, yoksullar gibi ancak bir kulübeciği var.

ای برادر چون ببینی قصر او ** چون که در چشم دلت رسته ست مو

Kardeş, onun köşkünü nasıl görebilirsin? Gönül gözünde kıl bitmiş!