ور بخوانی و نه‌‌ای قرآن پذیر ** انبیا و اولیا را دیده گیر

Fakat okur da dediğini tutmazsan farzet ki peygamberleri, velileri görmüşsün (inanmadıktan onlara uymadıktan sonra ne fayda !).

ور پذیرایی چو بر خوانی قصص ** مرغ جانت تنگ آید در قفص‌‌ 1540

Kur’an’ın hükümlerini tutar, kıssalarından hisse alırsan can kuşuna ten kafesi dar gelir.

مرغ کاو اندر قفس زندانی است ** می‌‌نجوید رستن از نادانی است‌‌

Kafeste mahpus olan kuşun kurtulmak istememesi cahilliktendir.

روحهایی کز قفسها رسته‌‌اند ** انبیای رهبر شایسته‌‌اند

Kafeslerden kurtulan ruhlar, Tanrı’ya lâyık ve halka rehber olan peygamberlerdir.

از برون آوازشان آید ز دین ** که ره رستن ترا این است این‌‌

Onların sesleri, kafeslerin dışından ve din makamından gelir: “Sana kurtuluş yolu ancak budur, bu!

ما به دین رستیم زین ننگین قفس ** جز که این ره نیست چاره‌‌ی این قفس‌‌

Biz bu daracık kafesten bununla kurtulduk. Bu kafesten kurtulmanın bundan başka çaresi yok!

خویش را رنجور سازی زار زار ** تا ترا بیرون کنند از اشتهار 1545

Kazandığın şöhretten kurtulman için inleyip duran bir hasta haline gir!

که اشتهار خلق بند محکم است ** در ره این از بند آهن کی کم است‌‌

Zaten halk arasında meşhur olmak, sağlam bir bağdır. Bu bağ bu yolda demir bir bağdan aşağı mıdır ki?”

قصه‌‌ی بازرگان که طوطی محبوس او او را پیغام داد به طوطیان هندوستان هنگام رفتن به تجارت‌‌

Bir tâcirin ticaret için Hindistan’a gitmesi ve mahpus dudusunun, onunla Hindistan dudularına haber yollaması

بود بازرگانی او را طوطیی ** در قفس محبوس زیبا طوطیی‌‌

Bir tacirin bir dudusu vardı, kafeste hapsedilmiş, güzel bir duduydu.

چون که بازرگان سفر را ساز کرد ** سوی هندستان شدن آغاز کرد

Tacir, Hindistan’a gitmek üzere yol hazırlığına başladı.

هر غلام و هر کنیزک را ز جود ** گفت بهر تو چه آرم گوی زود

Kerem ve ihsan dolayısıyla, kölelerinin, cariyeciklerinin her birine “Çabuk söyle, sana Hindistan’dan ne getireyim?” dedi.

هر یکی از وی مرادی خواست کرد ** جمله را وعده بداد آن نیک مرد 1550

Her birisi ondan bir şey diledi. O iyi adam hepsine, istediklerini getireceğini vadetti.

گفت طوطی را چه خواهی ارمغان ** کارمت از خطه‌‌ی هندوستان‌‌

Duduya da “Sen ne armağan istersin, sana Hindistan elinden ne getireyim?” dedi.

گفتش آن طوطی که آن جا طوطیان ** چون ببینی کن ز حال من بیان‌‌

Dudu dedi ki: “Oradaki duduları görünce benim halimi anlat.

کان فلان طوطی که مشتاق شماست ** از قضای آسمان در حبس ماست‌‌

De ki: Sizin müştakınız olan filan dudu, Tanrı’nın takdiriyle bizim mahpusumuzdur.

بر شما کرد او سلام و داد خواست ** وز شما چاره و ره ارشاد خواست‌‌

Size selâm söyledi, yardım istedi; sizden bir çare, bir kurtuluş yolu diledi.

گفت می‌‌شاید که من در اشتیاق ** جان دهم اینجا بمیرم در فراق‌‌ 1555

Dedi ki: Reva mıdır ben iştiyakınızla gurbet elde can vereyim.

این روا باشد که من در بند سخت ** گه شما بر سبزه گاهی بر درخت‌‌

Sıkı bir hapis içinde olayım da siz gâh yeşilliklerde, gâh ağaçlarda zevk ve sefa edesiniz.

این چنین باشد وفای دوستان ** من در این حبس و شما در بوستان‌‌

Dostların vefası böyle mi olur? Ben şu hapis içindeyim, siz gül bahçelerinde.

یاد آرید ای مهان زین مرغ زار ** یک صبوحی در میان مرغزار

Ey Ulular! Bir seher çağı şarap meclisinde bu inleyen garibi de hatırlayın!

یاد یاران یار را میمون بود ** خاصه کان لیلی و این مجنون بود

Dostların sevgiliyi anması, sevgiliye ne mutludur. Hele anan ve anılanın biri Leylâ, öbürü Mecnun olursa.

ای حریفان بت موزون خود ** من قدحها می‌‌خورم پر خون خود 1560

Ey güzel endamlı sevgilinin mahremleri! Kendi kanımla doldurduğum peymaneleri içmem reva mı?

یک قدح می نوش کن بر یاد من ** گر همی‌‌خواهی که بدهی داد من‌‌

Sevgili! Bana da bir nasip vermek istersen beni anarak bir kadeh iç!

یا به یاد این فتاده‌‌ی خاک بیز ** چون که خوردی جرعه ای بر خاک ریز

İçerken bu yerlere serilmiş düşkün âşığı yâd ederek toprağa bir yudum şarap dök!

ای عجب آن عهد و آن سوگند کو ** وعده‌‌های آن لب چون قند کو

Şaşılacak şey! Nerde o ahit, nerde o yemin? O şeker gibi dudağın verdiği vaadler hani?