تا پناهی یابی آن گه چون پناه ** آب و آتش مر ترا گردد سپاه‌‌

تا پناهی یابی آن گه چون پناه ** آب و آتش مر ترا گردد سپاه‌‌ 1840

Tanrı’nın lütfuna sığınman gerek ki bir penah bulasın. Ama nasıl penah? Su ve ateş bile senin askerin olur.

نوح و موسی را نه دریا یار شد ** نه بر اعداشان به کین قهار شد

Nûh’a ve Mûsâ’ya deniz dost olmadı mı? Düşmanlarını da kinle kahretmedi mi?

آتش ابراهیم را نی قلعه بود ** تا بر آورد از دل نمرود دود

Ateş, İbrahim’e kale olup da Nemrut’un kalbinden duman çıkartmadı mı?

کوه یحیی را نه سوی خویش خواند ** قاصدانش را به زخم سنگ راند

Dağ, Yahya’yı kendisine çağırarak ona kastedenleri taşlarıyla paralayıp sürmedi mi?

گفت ای یحیی بیا در من گریز ** تا پناهت باشم از شمشیر تیز

Ey Yahya! Kaç, bana gel de keskin kılıçlardan seni kurtarayım, demedi mi? “ dedi” diye cevap verdi.

وداع کردن طوطی خواجه را و پریدن‌‌

Dudunun tacire veda edip uçması

یک دو پندش داد طوطی بی‌‌نفاق ** بعد از آن گفتش سلام الفراق‌‌ 1845

Dudu ona hoşa gider bir iki nasihat verdi, sonra “Allahaısmarladık, artık ayrılık zamanı geldi” dedi.

خواجه گفتش فی أمان الله برو ** مر مرا اکنون نمودی راه نو

Efendisi dedi ki: “Allah selâmet versin git. Sen bana yeni bir yol gösterdin”.

خواجه با خود گفت کاین پند من است ** راه او گیرم که این ره روشن است‌‌

Tacir, kendi kendine dedi ki: Bu bana nasihatti. Onun yolunu tutayım, o yol aydın bir yol.

جان من کمتر ز طوطی کی بود ** جان چنین باید که نیکو پی بود

Benim canım neden dududan aşağı olsun? Can dediğin de böyle iyi bir iz izlemeli.”

مضرت تعظیم خلق و انگشت نمای شدن‌‌

Halkın, bir kişiyi ululamasının ve halk tarafından parmakla gösterilmenin kötülüğü

تن قفس شکل است تن شد خار جان ** در فریب داخلان و خارجان‌‌

Ten kafese benzer. Girenlerin, çıkanların, insanla dostluk edenlerin aldatmasıyla can bedende dikendir.

اینش گوید من شوم هم راز تو ** و آنش گوید نی منم انباز تو 1850

Bu, “Ben senin sırdaşın olayım” der. Öbürü “Hayır, senin akranın, emsalin benim”der.

اینش گوید نیست چون تو در وجود ** در جمال و فضل و در احسان و جود

Bu der ki: “Varlık âleminde güzellik fazilet, iyilik ve cömertlik bakımından senin gibi hiçbir kimse yok.”

آنش گوید هر دو عالم آن تست ** جمله جانهامان طفیل جان تست‌‌

Öbürü der ki: “İki cihan da senindir. Bütün canlarımız senin canına tâbidir.”

او چو بیند خلق را سر مست خویش ** از تکبر می‌‌رود از دست خویش‌‌

O da, halkı, kendisinin sarhoşu görünce kibirlenir, elden, avuçtan çıkmağa başlar.

او نداند که هزاران را چو او ** دیو افکنده ست اندر آب جو

Şeytan onun gibi binlerce kişiyi ırmağa atmıştır!

لطف و سالوس جهان خوش لقمه‌‌ای است ** کمترش خور کان پر آتش لقمه‌‌ای است‌‌ 1855

Dünyanın lütfetmesi ve yaltaklanması, hoş bir lokmadır, ama az ye. Çünkü ateşten bir lokmadır!

آتشش پنهان و ذوقش آشکار ** دود او ظاهر شود پایان کار

Ateş gizlidir, zevki meydanda. Dumanı sonunda meydana çıkar.

تو مگو آن مدح را من کی خورم ** از طمع می‌‌گوید او پی می‌‌برم‌‌

Sen “Ben o metihleri yutar mıyım? O, tamahından methediyor. Ben, onu anlarım” deme!

مادحت گر هجو گوید بر ملا ** روزها سوزد دلت ز آن سوزها

Seni metheden, halk içinde aleyhinde bulunursa onun tesiriyle gönlün, günlerce yanar.

گر چه دانی کاو ز حرمان گفت آن ** کان طمع که داشت از تو شد زیان‌‌

Onun; mahrumiyetten senden umduğunu elde edemeyip ziyan ettiğinden dolayı aleyhinde bulunduğu halde,

آن اثر می‌‌ماندت در اندرون ** در مدیح این حالتت هست آزمون‌‌ 1860

O sözler, gönlüne dokunur, onun tesiri altında kalırsın. Metihten de bir ululuk gelir, dene de bak!

آن اثر هم روزها باقی بود ** مایه‌‌ی کبر و خداع جان شود

Medihin de günlerce tesiri altında kalırsın. O metih canın ululanmasına, aldanmasına sebep olur.

لیک ننماید چو شیرین است مدح ** بد نماید ز آن که تلخ افتاد قدح‌‌

Fakat bu tesir, zahiren görünmez, çünkü methedilmek tatlıdır. Kınanmak acı olduğundan derhal kötü görünür.

همچو مطبوخ است و حب کان را خوری ** تا به دیری شورش و رنج اندری‌‌

Kınanmak, kaynatılmış ilâç ve hap gibidir; içer, yahut yutarsa uzun bir müddet ıstırap ve elem içinde kalırsın.

ور خوری حلوا بود ذوقش دمی ** این اثر چون آن نمی‌‌پاید همی‌‌

Tatlı yersen onun zevki bir andır, tesiri öbürü kadar sürmez.