تا تو بودی آدمی دیو از پی‌‌ات ** می‌‌دوید و می‌‌چشانید او می‌‌ات‌‌

تا تو بودی آدمی دیو از پی‌‌ات ** می‌‌دوید و می‌‌چشانید او می‌‌ات‌‌ 1875

Şeytan, sen insan oldukça izini izler, ardından koşar, sana şarabını tattırırdı.

چون شدی در خوی دیوی استوار ** می‌‌گریزد از تو دیو نابکار

Ey bir işe yaramaz adam! Şeytan huyunda ayak direyip şeytanlaşınca senden Şeytan da kaçmaktadır.

آن که اندر دامنت آویخت او ** چون چنین گشتی ز تو بگریخت او

Eteğine sarılan kimse de, sen bu hale gelince senden kaçar!

تفسیر ما شاء الله کان‌‌

“ Mâşâllahu Kân “ sözünün tefsiri

این همه گفتیم لیک اندر بسیچ ** بی‌‌عنایات خدا هیچیم هیچ‌‌

Bunların hepsini söyledik ama Tanrı inayetleri olmadıkça Tanrı yolunda hiçiz, hiç!

بی‌‌عنایات حق و خاصان حق ** گر ملک باشد سیاه استش ورق‌‌

Tanrı’nın ve Tanrı erlerinin inayetleri olmazsa melek bile olsa defteri kapkaradır.

ای خدا ای فضل تو حاجت روا ** با تو یاد هیچ کس نبود روا 1880

Ey Tanrı, ey ihsanı hacetler reva eden! Sana karşı hiçbir kimsenin adını anmak lâyık değil.

این قدر ارشاد تو بخشیده‌‌ای ** تا بدین بس عیب ما پوشیده‌‌ای‌‌

Bu kadarcık irşat kudretini de sen bağışladın, şimdiye kadar nice ayıplarımızı örttün.

قطره‌‌ای دانش که بخشیدی ز پیش ** متصل گردان به دریاهای خویش‌‌

Ezelde bağışladığın irfan katrasını, denizlerine ulaştır.

قطره‌‌ای علم است اندر جان من ** وارهانش از هوا وز خاک تن‌‌

Canımdaki, bir katra ilimden ibarettir; onu ten havasından, ten toprağından kurtar!

پیش از آن کاین خاکها خسفش کنند ** پیش از آن کاین بادها نشفش کنند

Bu topraklar, onu örtmeden; bu rüzgârlar, onu kurutmadan önce sen halâs et!

گر چه چون نشفش کند تو قادری ** کش از ایشان واستانی واخری‌‌ 1885

Gerçi rüzgârlar, onu kurutsa, mahvetse bile sen, onlardan tekrar kurtarmağa ve almağa kâdirsin.

قطره‌‌ای کاو در هوا شد یا که ریخت ** از خزینه‌‌ی قدرت تو کی گریخت‌‌

Havaya giden yahut yere dökülen katra, senin kudret hazinenden nasıl kaçabilir?

گر در آید در عدم یا صد عدم ** چون بخوانیش او کند از سر قدم‌‌

Yok olsa yahut yokluğun yüz kat dibine girse bile sen onu çağırınca başını ayak yapıp koşar.

صد هزاران ضد ضد را می‌‌کشد ** بازشان حکم تو بیرون می‌‌کشد

Yüzbinlerce zıt, zıddını mahveder; sonra senin emrin yine onları varlık âlemine getirir.

از عدمها سوی هستی هر زمان ** هست یا رب کاروان در کاروان‌‌

Aman ya Rabbi! Her an yokluk âleminden varlık âlemine katar katar yüz binlerce kervan gelip durmakta!

خاصه هر شب جمله افکار و عقول ** نیست گردد غرق در بحر نغول‌‌ 1890

Hele her gece, bütün ruhlar, bütün akıllar, o uçsuz bucaksız derin denizde batar, yok olurlar.

باز وقت صبح آن اللهیان ** بر زنند از بحر سر چون ماهیان‌‌

Yine sabah vakti, o Tanrı’ya mensup ruhlar ve akıllar, balıklar gibi denizden baş çıkarırlar.

در خزان آن صد هزاران شاخ و برگ ** از هزیمت رفته در دریای مرگ‌‌

Güz mevsiminde o yüz binlerce dallar, yapraklar; bozguna uğrayıp ölüm denizine giderler.

زاغ پوشیده سیه چون نوحه‌‌گر ** در گلستان نوحه کرده بر خضر

Kara kuzgun; yaslılar gibi siyahlar giyinerek bağlarda, yeşilliklerin matemini tutar.

باز فرمان آید از سالار ده ** مر عدم را کانچه خوردی باز ده‌‌

Varlık köyünün sahibinden, yokluğa, “Yediklerini geri ver” diye tekrar ferman çıkar.

آن چه خوردی واده ای مرگ سیاه ** از نبات و دارو و برگ و گیاه‌‌ 1895

“Ey kara ölüm; nebattan, ilâç olacak otlardan, köklerden, yapraklardan ne yedinse geri ver!” (diye emredilir)

ای برادر عقل یک دم با خود آر ** دم به دم در تو خزان است و بهار

Kardeş, bir an için aklını başına al! Sende de her an hazan ve bahar var.

باغ دل را سبز و تر و تازه بین ** پر ز غنچه‌‌ی ورد و سرو و یاسمین‌‌

Gönül bahçesinin yemyeşil, terütaze, goncalar, güller, serviler ve yaseminlerle dolu olduğunu gör!

ز انبهی برگ پنهان گشته شاخ ** ز انبهی گل نهان صحرا و کاخ‌‌

Yaprakların çokluğundan dal gizlenmiş; güllerin fazlalığından kır ve köşk görünmüyor.

این سخنهایی که از عقل کل است ** بوی آن گلزار و سرو و سنبل است‌‌

Akl-ı Külden gelen bu sözler de, o gül bahçesinin, o servi ve sümbüllerin kokusudur.