ای خدایا ممسکان را در جهان ** تو مده الا زیان اندر زیان‌‌

ای خدایا ممسکان را در جهان ** تو مده الا زیان اندر زیان‌‌ 2225

Yarabbi, malını esirgeyenlere de ziyan içinde ziyandan başka bir şey verme!”

ای بسا امساک کز انفاق به ** مال حق را جز به امر حق مده‌‌

Fakat nice esirgemeler vardır ki vermeden iyidir. Tanrı malını Tanrı’nın buyurduğu yerden gayriye verme,

تا عوض یابی تو گنج بی‌‌کران ** تا نباشی از عداد کافران‌‌

Ki hadde hesaba sığmaz hazine elde edesin ve bu suretle kâfirlere, küfranı nimet edenlere katılmayasın.

کاشتران قربان همی‌‌کردند تا ** چیره گردد تیغشان بر مصطفا

Kâfirler; kılıçları, Mustafa’ya üstün olsun diye develer kurban edenlerdi.

امر حق را باز جو از واصلی ** امر حق را در نیابد هر دلی‌‌

Tanrı emrini, Tanrı’ya ulaşmış birisinden sor, öğren. Her gönül, Tanrı emrini anlayamaz.

چون غلام یاغیی کاو عدل کرد ** مال شه بر باغیان او بذل کرد 2230

(Yersiz ihsan), âsi bir kölenin, gûya adalet ediyorum, ihsanda bulunuyorum diye padişahın malını âsilere dağıtmasına benzer.

در نبی انذار اهل غفلت است ** کان همه انفاقهاشان حسرت است‌‌

Kur’an’da “onların bütün ihsanları hasretten ibarettir” diye gaflet ehlini korkutan bir âyet vardır.

عدل این یاغی و دادش نزد شاه ** چه فزاید دوری و روی سیاه‌‌

Şu âsinin adlü ihsanı, onu padişahtan daha ziyade uzaklaştırır, gözden düşürür ve ancak yüzünü kara eder.

سروران مکه در حرب رسول ** بودشان قربان به اومید قبول‌‌

Mekke ulularının Peygamberle harp ederken kurban kesmeleri de , Tanrı tarafından kabul edilir ümidiyleydi.

بهر این مومن همی‌‌گوید ز بیم ** در نماز اهد الصراط المستقیم‌‌

İşte bunun için mümin tevfika mazhar olamamak korkusundan daima namazda “İhdinas sıratal mustakim” der.

آن درم دادن سخی را لایق است ** جان سپردن خود سخای عاشق است‌‌ 2235

O para veriş cömert kişiye lâyıktır. Can vermekse esasen âşıkın vergisidir.

نان دهی از بهر حق نانت دهند ** جان دهی از بهر حق جانت دهند

Hak uğruna ekmek verirsen sana ekmek verirler; Hak uğruna can verirsen sana da can bahşederler.

گر بریزد برگهای این چنار ** برگ بی‌‌برگیش بخشد کردگار

Şu çınarın yaprakları dökülürse Tanrı, ona yapraksızlık azığı bağışlar.

گر نماند از جود در دست تو مال ** کی کند فضل خدایت پای مال‌‌

Dağıtmaktan dolayı elinde mal kalmazsa Tanrı’nın inayeti, seni hiç ayaklar altında çiğnetir mi?

هر که کارد گردد انبارش تهی ** لیکش اندر مزرعه باشد بهی‌‌

Bir adam ekin ekince ambarı boşalır ama bu işin iyiliği, tarlada belli olur.

و آن که در انبار ماند و صرفه کرد ** اشپش و موش و حوادث پاک خورد 2240

Fakat tohumu ambara kor, biriktirirse zaman geçtikçe bitler, fareler, o tohumu yiyip bitirirler.

این جهان نفی است در اثبات جو ** صورتت صفر است در معنات جو

Bu cihan tamamiyle fânidir; aradığını sebatlı, kararlı âlemde ara! Sûretin sıfırdan ibarettir; dilediğini mâna âleminde dile!

جان شور تلخ پیش تیغ بر ** جان چون دریای شیرین را بخر

Acı ve tuzlu canı kılıç önüne koy, feda et de tatlı bir deniz gibi olan canı al!

ور نمی‌‌دانی شدن زین آستان ** باری از من گوش کن این داستان‌‌

Eğer bu kapıdan bunu almaya kudretin yoksa bari şu hikâyeyi dinle!

قصه‌‌ی خلیفه که در کرم در زمان خود از حاتم طایی گذشته بود و نظیر خود نداشت‌‌

Zamanında Kerem ve ihsanda Hatemi Tai’yi geçen ve nazirî bulunmayan Halifenin hikâyesi

یک خلیفه بود در ایام پیش ** کرده حاتم را غلام جود خویش‌‌

Eski zamanda bir halife vardı ki, Hâtem’i cömertliğine köle etmişti.

رایت اکرام و داد افراشته ** فقر و حاجت از جهان برداشته‌‌ 2245

İhsan ve adalet bayrağını yüceltmiş, dünyadan yoksulluk ve ihtiyacı kaldırmıştı.

بحر و کان از بخشش‌‌اش صاف آمده ** داد او از قاف تا قاف آمده‌‌

Deniz ve inci, onun vergisine nispetle ehemmiyetsiz bir hale gelmiş lûtuf ve ihsan Kaf’tan Kaf’a yayılmıştı.

در جهان خاک ابر و آب بود ** مظهر بخشایش وهاب بود

O padişah, topraktan ibaret olan şu yeryüzünde bulut ve yağmurdu. İn’am ve ihsan sahibi Tanrı’nın vericiliğine mazhardı.

از عطایش بحر و کان در زلزله ** سوی جودش قافله بر قافله‌‌

Deniz ve maden, onun ihsanına karşı zelzeleye düşmüş, onun cömertliğine doğru kafile kafile gelip duruyordu.

قبله‌‌ی حاجت در و دروازه‌‌اش ** رفته در عالم به جود آوازه‌‌اش‌‌

Kapısı, hacet kıblesiydi. Şöhreti, cömertlikle bütün âleme yayılmıştı.