چون شوم غمگین که غم شد سر نگون ** غم شما بودید ای قوم حرون‌‌

چون شوم غمگین که غم شد سر نگون ** غم شما بودید ای قوم حرون‌‌ 2555

Nasıl gamlanayım ki gam baş aşağı yuvarlanıp gitti. Ey inatçı kavim! Gam sizdiniz.

هیچ کس بر مرگ غم نوحه کند ** ریش سر چون شد کسی مو بر کند

Gamın ölümüne ağlayıp feryat eden olur mu? Baştaki yara iyileşince bu yüzden saçını sakalını yolan bulunur mu?”

رو به خود کرد و بگفت ای نوحه‌‌گر ** نوحه‌‌ات را می‌‌نیرزد آن نفر

Salih, yüzünü kendine çevirip dedi ki: “Ey feryat eden, onlar feryat etmeye değmez!”

کژ مخوان ای راست خواننده‌‌ی مبین ** کیف آسی قل لقوم ظالمین‌‌

Ey Kur’an’ı doğru okuyan! Eğri okuma. Zâlim kavmin ardından nasıl yas tutayım?

باز اندر چشم و دل او گریه یافت ** رحمتی بی‌‌علتی در وی بتافت‌‌

Fakat yine gözünden, gönlünden yaşlar akmaya başladı. Onda sebepsiz bir merhamet hâsıl oldu.

قطره می‌‌بارید و حیران گشته بود ** قطره‌‌ی بی‌‌علت از دریای جود 2560

Gözyaşı damarları (yağmur gibi) yağmaktaydı, kendisi de şaşırmıştı. Bu katralar, cömertlik ve kerem denizinin sebepsiz akan katralarıydı.

عقل او می‌‌گفت کین گریه ز چیست ** بر چنان افسوسیان شاید گریست‌‌

O ağlarken aklı diyordu ki: “Bu ağlama neden? Seninle eğlenen o çeşit bir kavme ağlamak reva mı?

بر چه می‌‌گریی بگو بر فعلشان ** بر سپاه کینه توز بدنشان‌‌

Neye ağlıyorsun, söyle. Yaptıkları işlere mi? O gidişleri kötü kin askerine mi?

بر دل تاریک پر زنگارشان ** بر زبان زهر همچون مارشان‌‌

Onların paslı karanlık gönüllerine mi, yılan gibi zehirli dillerine mi?

بر دم و دندان سگسارانه‌‌شان ** بر دهان و چشم کژدم خانه‌‌شان‌‌

Onların Segsar’larınkine benzeyen nefes ve dişlerine mi? Akrep yatağı olan ağız ve gözlerine mi?

بر ستیز و تسخر و افسوسشان ** شکر کن چون کرد حق محبوسشان‌‌ 2565

İnatlarına mı, alaylarına mı, kınamalarına mı? Şükret; bak, Tanrı onları nasıl hapsetti, helâk eyledi!

دستشان کژ پایشان کژ چشم کژ ** مهرشان کژ صلح‌‌شان کژ خشم کژ

Elleri eğri, ayakları eğri, gözleri eğri, bakışları eğri, savaşları eğri, öfkeleri eğri...

از پی تقلید و معقولات نقل ** پا نهاده بر جمال پیر عقل‌‌

Onlar, geçmişleri taklit edip naklettikleri reylere uyduklarından bu akıl pîrinin başına ayak bastılar.

پیر خر نی جمله گشته پیر خر ** از ریای چشم و گوش همدگر

Birbirlerine görünmek ve duyulmak kaygısı ile hür ihtiyar olmadılar, kart eşek oldular.

از بهشت آورد یزدان بردگان ** تا نمایدشان سقر پروردگان‌‌

Tanrı cehennemlikleri göstermek üzere dünyaya cennetten kullar getirdi...”

در معنی آن که مرج البحرين يلتقیان بينهما برزخ لا يبغیان

Tanrı iki deniz yarattı,birbirlerine kavuştukları halde aralarında bir perde vardır,birbirlerine karışmazlar“ âyetlerinin mânası

اهل نار و خلد را بین هم دکان ** در میانشان برزخ لا یبغیان‌‌ 2570

Cehennemlikler, cennetlikler bir dükkânda otururlar. Aralarında bir perde vardır, birbirlerine karışmazlar.

اهل نار و اهل نور آمیخته ** در میانشان کوه قاف انگیخته‌‌

Nâr ehliyle nur ehli, görünüşte karışıktır ama aralarında Kaf dağı çekilmiştir.

همچو در کان خاک و زر کرد اختلاط ** در میانشان صد بیابان و رباط

Bunlar, madende toprakla altının birbirine karışmasına benzerler. Toprakla altın karışıktır ama aralarında yüzlerce ova, yüzlerce konak var!

همچنان که عقد در در و شبه ** مختلط چون میهمان یک شبه‌‌

Bu, bir dizide hakikî inci ile yalancı incinin bir gecelik konuk gibi misafir olmasına benzer.

بحر را نیمیش شیرین چون شکر ** طعم شیرین رنگ روشن چون قمر

Denizin yarısı şeker gibi tatlı, lezzetli, rengi ay gibi parlak;

نیم دیگر تلخ همچون زهر مار ** طمع تلخ و رنگ مظلم قیروار 2575

Diğer yarısı, yılan zehiri gibi acı,lezzetsiz, rengi de katran gibi kara.

هر دو بر هم می‌‌زنند از تحت و اوج ** بر مثال آب دریا موج موج‌‌

Cennetlikle cehennemlik olanlar da deniz gibi alttan üstten, dalgalanıp dururlar.

صورت بر هم زدن از جسم تنگ ** اختلاط جانها در صلح و جنگ‌‌

Dar ve küçük bir cisimden dalgaların birbiri ardınca zuhuru da canların barışta, savaşta birbirlerine karışmalarına benzer.

موجهای صلح بر هم می‌‌زند ** کینه‌‌ها از سینه‌‌ها بر می‌‌کند

Barış dalgaları kopar, gönüllerden kinleri giderir.

موجهای جنگ بر شکل دگر ** مهرها را می‌‌کند زیر و زبر

Bunun aksine savaş dalgaları kopar, sevgileri altüst eder.