کژ مخوان ای راست خواننده‌‌ی مبین ** کیف آسی قل لقوم ظالمین‌‌

باز اندر چشم و دل او گریه یافت ** رحمتی بی‌‌علتی در وی بتافت‌‌

قطره می‌‌بارید و حیران گشته بود ** قطره‌‌ی بی‌‌علت از دریای جود 2560

عقل او می‌‌گفت کین گریه ز چیست ** بر چنان افسوسیان شاید گریست‌‌

بر چه می‌‌گریی بگو بر فعلشان ** بر سپاه کینه توز بدنشان‌‌

بر دل تاریک پر زنگارشان ** بر زبان زهر همچون مارشان‌‌

بر دم و دندان سگسارانه‌‌شان ** بر دهان و چشم کژدم خانه‌‌شان‌‌

بر ستیز و تسخر و افسوسشان ** شکر کن چون کرد حق محبوسشان‌‌ 2565

دستشان کژ پایشان کژ چشم کژ ** مهرشان کژ صلح‌‌شان کژ خشم کژ

از پی تقلید و معقولات نقل ** پا نهاده بر جمال پیر عقل‌‌

پیر خر نی جمله گشته پیر خر ** از ریای چشم و گوش همدگر

از بهشت آورد یزدان بردگان ** تا نمایدشان سقر پروردگان‌‌

در معنی آن که مرج البحرين يلتقیان بينهما برزخ لا يبغیان

اهل نار و خلد را بین هم دکان ** در میانشان برزخ لا یبغیان‌‌ 2570

اهل نار و اهل نور آمیخته ** در میانشان کوه قاف انگیخته‌‌

همچو در کان خاک و زر کرد اختلاط ** در میانشان صد بیابان و رباط

همچنان که عقد در در و شبه ** مختلط چون میهمان یک شبه‌‌

بحر را نیمیش شیرین چون شکر ** طعم شیرین رنگ روشن چون قمر

نیم دیگر تلخ همچون زهر مار ** طمع تلخ و رنگ مظلم قیروار 2575

هر دو بر هم می‌‌زنند از تحت و اوج ** بر مثال آب دریا موج موج‌‌

صورت بر هم زدن از جسم تنگ ** اختلاط جانها در صلح و جنگ‌‌

موجهای صلح بر هم می‌‌زند ** کینه‌‌ها از سینه‌‌ها بر می‌‌کند

موجهای جنگ بر شکل دگر ** مهرها را می‌‌کند زیر و زبر

مهر تلخان را به شیرین می‌‌کشد ** ز آن که اصل مهرها باشد رشد 2580

قهر شیرین را به تلخی می‌‌برد ** تلخ با شیرین کجا اندر خورد

تلخ و شیرین زین نظر ناید پدید ** از دریچه‌‌ی عاقبت دانند دید