-
نفس همچون زن پی چارهگری ** گاه خاکی گاه جوید سروری
- Nefis, kadın gibi her işe bir çare bulmak üzere gâh toprağa döşenir, tevazu gösterir; gâh ululuk diler, yücelir.
-
عقل خود زین فکرها آگاه نیست ** در دماغش جز غم الله نیست
- Aklınsa, bu düşüncelerden zaten haberi yoktur. Fikrinde Tanrı gamından başka bir şey yoktur.
-
گر چه سر قصه این دانه ست و دام ** صورت قصه شنو اکنون تمام
- Hikâyenin içyüzü, bu tane ve tuzaktır, nefisle akıl arasındaki maceradır, fakat sen dış yüzünün tamamını dinle.
-
گر بیان معنوی کافی شدی ** خلق عالم عاطل و باطل بدی
- Eğer yalnız mânaya ait anlatış kifayet etseydi âlem halkı, tamamı ile işten güçten kalır, âlemin nizamı bozulur giderdi.
-
گر محبت فکرت و معنیستی ** صورت روزه و نمازت نیستی 2625
- Sevgi, düşünce ve mânadan ibaret olsaydı senin oruç ve namazının zâhiri suretleri de kalmaz, yok olurdu.
-
هدیههای دوستان با همدیگر ** نیست اندر دوستی الا صور
- Dostların birbirine armağan sunmaları, dostluğa nazaran ancak görünüşe ait şeylerdir.
-
تا گواهی داده باشد هدیهها ** بر محبتهای مضمر در خفا
- Fakat bu suretle o armağanlar, gönüllerde gizli bulunan sevgilere şahadet eder.
-
ز آن که احسانهای ظاهر شاهدند ** بر محبتهای سر ای ارجمند
- Çünkü, ey ulu kişi, zâhiri iyilikler gizli sevgilere şahittir.
-
شاهدت گه راست باشد گه دروغ ** مست گاهی از می و گاهی ز دوغ
- Şahidin de bazen doğrucu, bazen yalancı olur. Sarhoş, bazen şaraptan olur, bazen de ayrandan!
-
دوغ خورده مستیی پیدا کند ** های و هوی و سر گرانیها کند 2630
- Ayran içen de kendisini sarhoş gösterebilir. Gürültü eder, sarhoş görünür.
-
آن مرایی در صیام و در صلاست ** تا گمان آید که او مست ولاست
- O murai de, kendisini muhabbet sarhoşu sansınlar diye oruçlu görünür, namaz kılar.
-
حاصل افعال برونی دیگر است ** تا نشان باشد بر آن چه مضمر است
- Surete ait işlerden meydana gelen şey bambaşkadır. Fakat gönülde gizli olan şeye alâmettir.
-
یا رب آن تمییز ده ما را به خواست ** تا شناسیم آن نشان کژ ز راست
- Ya Rabbi, duamızı kabul et, bize bu temyizi ver de o eğri, yalancı alâmeti,doğrusundan ayırt edelim.
-
حس را تمییز دانی چون شود ** آن که حس ینظر بنور الله بود
- Hiç, bu temyize nasıl malik olur? Tanrı nuru ile bakar, görürse o zaman bu temyizi elde eder.
-
ور اثر نبود سبب هم مظهر است ** همچو خویشی کز محبت مخبر است 2635
- Eser olmasa bile sebep onu meydana çıkarır. Akrabalık gibi...Akrabalık sevgiyi bildirir.
-
نبود آن که نور حقش شد امام ** مر اثر را یا سببها را غلام
- Fakat imam ve muktedası Tanrı nuru olan kişi, ne eserlere kul olur ne sebeplere.
-
یا محبت در درون شعله زند ** زفت گردد وز اثر فارغ کند
- Sevgi gönülde şûlelendikçe büyür, nihayet sevgi sahibi, eserden kurtulur.
-
حاجتش نبود پی اعلام مهر ** چون محبت نور خود زد بر سپهر
- Sevgisini bildirmeye ihtiyacı yoktur. Çünkü sevgi nurunu bütün kâinata yaymıştır.
-
هست تفصیلات تا گردد تمام ** این سخن لیکن بجو تو و السلام
- Bu sözün tamamlanması için hayli tafsilât var ama sen ara.
-
گر چه شد معنی در این صورت پدید ** صورت از معنی قریب است و بعید 2640
- Gerçi mâna, bu suretten zâhir olmaktadır ama bir cihetten mânaya yakındır, bir bakımdan mânaya uzak!
-
در دلالت همچو آباند و درخت ** چون به ماهیت روی دورند سخت
- Delâlet hususunda mâna ile suret, su ile ağaç gibidir. Mahiyetlerine bakarsan birbirlerinden tamamı ile uzaktırlar.
-
ترک ماهیات و خاصیات گو ** شرح کن احوال آن دو ماهرو
- Sen mahiyetleri de bırak, hasasları da. O iki rızık arayan karıkocanın ahvalini anlat.
-
دل نهادن عرب بر التماس دل بر خویش و سوگند خوردن که در این تسلیم مرا حیلتی و امتحانی نیست
- O Arabın, karısının dileğine uyması ve “ Bu inkıyatta bir hilem var, ne de imtihan yoluyla yapıyorum “ diye yemin etmesi
-
مرد گفت اکنون گذشتم از خلاف ** حکم داری تیغ بر کش از غلاف
- Arap dedi ki: “Ayrılıktan vazgeçtim. Hüküm senin… Kılıcı kından çek, emret.
-
هر چه گویی من ترا فرمانبرم ** در بد و نیک آمد آن ننگرم
- Ne dersen ben sana tâbiim; emrin, ister iyi olsun, ister kötü... ona bakmam.
-
در وجود تو شوم من منعدم ** چون محبم حب یعمی و یصم 2645
- Senin uğruna feda olayım; çünkü seni seviyorum. Sevgi; insanı kör eder, sağır yapar.”