ور اثر نبود سبب هم مظهر است ** همچو خویشی کز محبت مخبر است‌‌

ور اثر نبود سبب هم مظهر است ** همچو خویشی کز محبت مخبر است‌‌ 2635

Eser olmasa bile sebep onu meydana çıkarır. Akrabalık gibi...Akrabalık sevgiyi bildirir.

نبود آن که نور حقش شد امام ** مر اثر را یا سببها را غلام‌‌

Fakat imam ve muktedası Tanrı nuru olan kişi, ne eserlere kul olur ne sebeplere.

یا محبت در درون شعله زند ** زفت گردد وز اثر فارغ کند

Sevgi gönülde şûlelendikçe büyür, nihayet sevgi sahibi, eserden kurtulur.

حاجتش نبود پی اعلام مهر ** چون محبت نور خود زد بر سپهر

Sevgisini bildirmeye ihtiyacı yoktur. Çünkü sevgi nurunu bütün kâinata yaymıştır.

هست تفصیلات تا گردد تمام ** این سخن لیکن بجو تو و السلام‌‌

Bu sözün tamamlanması için hayli tafsilât var ama sen ara.

گر چه شد معنی در این صورت پدید ** صورت از معنی قریب است و بعید 2640

Gerçi mâna, bu suretten zâhir olmaktadır ama bir cihetten mânaya yakındır, bir bakımdan mânaya uzak!

در دلالت همچو آب‌‌اند و درخت ** چون به ماهیت روی دورند سخت‌‌

Delâlet hususunda mâna ile suret, su ile ağaç gibidir. Mahiyetlerine bakarsan birbirlerinden tamamı ile uzaktırlar.

ترک ماهیات و خاصیات گو ** شرح کن احوال آن دو ماهرو

Sen mahiyetleri de bırak, hasasları da. O iki rızık arayan karıkocanın ahvalini anlat.

دل نهادن عرب بر التماس دل بر خویش و سوگند خوردن که در این تسلیم مرا حیلتی و امتحانی نیست‌‌

O Arabın, karısının dileğine uyması ve “ Bu inkıyatta bir hilem var, ne de imtihan yoluyla yapıyorum “ diye yemin etmesi

مرد گفت اکنون گذشتم از خلاف ** حکم داری تیغ بر کش از غلاف‌‌

Arap dedi ki: “Ayrılıktan vazgeçtim. Hüküm senin… Kılıcı kından çek, emret.

هر چه گویی من ترا فرمان‌‌برم ** در بد و نیک آمد آن ننگرم‌‌

Ne dersen ben sana tâbiim; emrin, ister iyi olsun, ister kötü... ona bakmam.

در وجود تو شوم من منعدم ** چون محبم حب یعمی و یصم‌‌ 2645

Senin uğruna feda olayım; çünkü seni seviyorum. Sevgi; insanı kör eder, sağır yapar.”

گفت زن آهنگ برم می‌‌کنی ** یا به حیلت کشف سرم می‌‌کنی‌‌

Kadın “Sahiden beni seviyor musun, yoksa hile ile sırrımı öğrenmek mi istiyorsun?” dedi.

گفت و الله عالم السر الخفی ** کافرید از خاک آدم را صفی‌‌

Erkek dedi ki: “Gizli sırları bilen ve Âdem Safi’yi yaratan Tanrı hakkı için (Seni seviyorum).

در سه گز قالب که دادش وا نمود ** هر چه در الواح و در ارواح بود

Tanrı, Âdem’e üç arşın bir boy verdiği halde ruhlarda, levhlerde ne varsa hepsini gösterdi.

تا ابد هر چه بود او پیش پیش ** درس کرد از علم الاسماء خویش‌‌

Tanrı, ona ezelden ebede kadar ne varsa ve ne olacaksa, önceden ve “Allemelesmâ” sından ders verdi, öğretti.

تا ملک بی‌‌خود شد از تدریس او ** قدس دیگر یافت از تقدیس او 2650

Bu suretle melekler, onun ders vermesine hayran oldular, kendilerinden geçtiler. Onun takdisiyle başka bir mukaddesliğe eriştiler.

آن گشادی‌‌شان کز آدم رو نمود ** در گشاد آسمانهاشان نبود

Âdem’in yüzünden nail oldukları fütuhata, göklerde bile erişememişlerdir.

در فراخی عرصه‌‌ی آن پاک جان ** تنگ آمد عرصه‌‌ی هفت آسمان‌‌

Âdem’in o pak ruhunun fezasına nispetle yedi gök sahası bile dardı.

گفت پیغمبر که حق فرموده است ** من نگنجم هیچ در بالا و پست‌‌

Peygamber dedi ki “Tanrı; 'Ben yücelere, aşağılara sığmam.

در زمین و آسمان و عرش نیز ** من نگنجم این یقین دان ای عزیز

Yere, göğe, hatta arşa sığmam' buyurdu." Bunu, ey aziz, yakînen bil.

در دل مومن بگنجم ای عجب ** گر مرا جویی در آن دلها طلب‌‌ 2655

Fakat şaşılacak şeydir ki inanan kişinin kalbine sığarım. Beni ararsan inanan gönüllerde ara buyurdu” dedi.

گفت ادخل فی عبادی تلتقی ** جنة من رؤیتی یا متقی‌‌

Tanrı dedi ki: “Ey haramdan, şüpheli şeylerden sakınan! Kullarımın arasına gir ki bu suretle beni görme cennetine erişesin.”

عرش با آن نور با پهنای خویش ** چون بدید آن را برفت از جای خویش‌‌

Arş, bile o nuriyle, o genişliğiyle beraber Âdem’ görünce yerinden kalktı.

خود بزرگی عرش باشد بس مدید ** لیک صورت کیست چون معنی رسید

Arşın sonsuz bir büyüklüğü var, fakat mânaya karşı suret nedir ki?

هر ملک می‌‌گفت ما را پیش از این ** الفتی می‌‌بود بر گرد زمین‌‌

Her melek diyordu ki: Bizim bundan önce yeryüzüyle üfletimiz vardı.