این چنین حسها و ادراکات ما ** قطره‌‌ای باشد در آن نهر صفا
O saffet denizine nispetle bizim, anlayışlarımız bir katradan ibarettir.
در نمد دوختن زن عرب سبوی آب باران را و مهر نهادن بر وی از غایت اعتقاد عرب
Arabın su testisini keçeye sarıp dikmesi ve ağzını kapatması
مرد گفت آری سبو را سر ببند ** هین که این هدیه ست ما را سودمند 2720
Arap, evet, dedi. Testinin ağzını kapa, hakikaten armağan, bize faydalı.
در نمد در دوز تو این کوزه را ** تا گشاید شه به هدیه روزه را
Keçeye sar, sarmala. Padişah, orucunu armağanla açsın.
کاین چنین اندر همه آفاق نیست ** جز رحیق و مایه‌‌ی اذواق نیست
Çünkü dünyada bunun gibi su yoktur. Bu halis şarap, zevk ve sefa kaynağı!
ز آن که ایشان ز آبهای تلخ و شور ** دایما پر علت‌‌اند و نیم کور
Çünkü onlar acı tuzlu suları içmekten daima hastadırlar, yarı kör olmuşlardır.
مرغ کآب شور باشد مسکنش ** او چه داند جای آب روشنش
Durağı, yatağı acı subaşı olan kuş; sâf berrak suyu ne bilsin?
ای که اندر چشمه‌ی شورست جان ** تو چه دانی شط و جیحون و فرات 2725
Yurdun acı su kaynağı; Şatt’ı, Ceyhun’u nereden bileceksin?
ای تو نارسته از این فانی رباط ** تو چه دانی محو و سکر و انبساط
Ey şu fâni konaktan kurtulmayan! Sen yokluğu, sarhoşluğu ve neşeyi ne bilirsin ki!
ور بدانی نقلت از اب وز جد است ** پیش تو این نامها چون ابجد است
Bilsen bile babandan, atandan nakil ve rivayet yoluyla bilirsin. Senin yanında bu adlar ebced gibidir.
ابجد و هوز چه فاش است و پدید ** بر همه طفلان و معنی بس بعید
Ebced, hevvez. Bunlar, bütün çocuklara apaçık ve meydandadır, fakat mânası yok.
پس سبو برداشت آن مرد عرب ** در سفر شد می‌‌کشیدش روز و شب
Hulâsa, Arap testiyi alıp yola düştü. Gece, gündüz onu taşımaktaydı.
بر سبو لرزان بد از آفات دهر ** هم کشیدش از بیابان تا به شهر 2730
Testiye bir ziyan gelecek diye korkusundan titreyerek çölden ta... şehre kadar götürdü.
زن مصلا باز کرده از نیاز ** رب سلم ورد کرده در نماز
Kadın da evde seccadesini yaymış, namaz kılıp dua etmekte;
که نگه دار آب ما را از خسان ** یا رب آن گوهر بدان دریا رسان
“Suyumuzu, bayağı kişilerden koru...Ya Rabbi, bu inciyi o denize ulaştır.
گر چه شویم آگه است و پر فن است ** لیک گوهر را هزاران دشمن است
Her ne kadar kocam uyanıktır, hünerlidir ama incinin binlerce düşmanı olur.
خود چه باشد گوهر آب کوثر است ** قطره‌‌ای زین است کاصل گوهر است
Cevher dediğin de nedir ki... Bu su Kevser suyudur. İncinin aslı, bunun bir katrasıdır” diyordu.
از دعاهای زن و زاری او ** وز غم مرد و گرانباری او 2735
Kadının ağlayıp yalvarması; erkeğin derdi ve ağır yükü bereketiyle,
سالم از دزدان و از آسیب سنگ ** برد تا دار الخلافه بی‌‌درنگ
Arap, testiyi hırsızlara kaptırmadan, taşla kırdırmadan durup dinlenmeksizin ta Hilâfet Şehrine kadar götürdü.
دید درگاهی پر از انعامها ** اهل حاجت گستریده دامها
Orada bir tapu gördü ki nimetlerle dolu. Haceti olanlar oraya tuzaklarını yaymışlar?
دم به دم هر سوی صاحب حاجتی ** یافته ز آن در عطا و خلعتی
Zaman, zaman her tarafta bir haceti olan o tapudan ihsana nail olmuş, hil’atler elde etmiş.
بهر گبر و مومن و زیبا و زشت ** همچو خورشید و مطر نی چون بهشت
O kapı; kâfire, Müslüman’a, güzele, çirkine güneş gibi… Hattâ cennet gibi.
دید قومی در نظر آراسته ** قوم دیگر منتظر برخاسته 2740
Bir bölük halk gördü, huzurda bezenmiş duruyor. Bir bölük halk gördü ayakta, hizmet bekliyor.
خاص و عامه از سلیمان تا به مور ** زنده گشته چون جهان از نفخ صور
Süleyman’dan karıncaya kadar herkes, neşe içinde... Hepsi Sûr üfürülmüş te dirilmiş canlar gibi.
اهل صورت در جواهر بافته ** اهل معنی بحر معنی یافته
Görünüşe aldananlar, cevherlere gark olmuşlar... İç yüzüne ehemmiyet verenler, mâna denizini bulmuşlar.
آن که بی‌‌همت چه با همت شده ** و آن که با همت چه با نعمت شده
Himmetsizler, himmete erişmiş... Himmet sahipleri nimete erişmiş!
در بیان آن که چنان که گدا عاشق کرم است و عاشق کریم، کرم کریم هم عاشق گداست اگر گدا را صبر بیش بود کریم بر در او آید و اگر کریم را صبر بیش بود گدا بر در او آید اما صبر گدا کمال گداست و صبر کریم نقصان اوست
Yoksul, nasıl ihsana ve ihsan sahibine âşıksa ihsan sahibi de yoksula âşıktır. Yoksulun sabrı çoksa ihsan sahibi onun kapısına gelir. İhsan sahibinin sabrı fazlaysa yoksul, onun kapısına varır. Fakat yoksulun sabrı, kemalidir, ihsan sahibinin sabrı ise noksanı