هر که او از هم زبانی شد جدا ** بی‌‌زبان شد گر چه دارد صد نوا

چون که گل رفت و گلستان در گذشت ** نشنوی ز ان پس ز بلبل سر گذشت‌‌

جمله معشوق است و عاشق پرده‌‌ای ** زنده معشوق است و عاشق مرده‌‌ای‌‌ 30

چون نباشد عشق را پروای او ** او چو مرغی ماند بی‌‌پر، وای او

من چگونه هوش دارم پیش و پس ** چون نباشد نور یارم پیش و پس‌‌

عشق خواهد کاین سخن بیرون بود ** آینه غماز نبود چون بود

آینه‌‌ت دانی چرا غماز نیست ** ز انکه زنگار از رخش ممتاز نیست‌‌

عاشق شدن پادشاه بر کنیزک رنجور و تدبیر کردن در صحت او

بشنوید ای دوستان این داستان ** خود حقیقت نقد حال ماست آن‌‌ 35

بود شاهی در زمانی پیش از این ** ملک دنیا بودش و هم ملک دین‌‌

اتفاقا شاه روزی شد سوار ** با خواص خویش از بهر شکار

یک کنیزک دید شه بر شاه راه ** شد غلام آن کنیزک جان شاه‌‌

مرغ جانش در قفس چون می‌‌طپید ** داد مال و آن کنیزک را خرید

چون خرید او را و برخوردار شد ** آن کنیزک از قضا بیمار شد 40

آن یکی خر داشت، پالانش نبود ** یافت پالان گرگ خر را در ربود

کوزه بودش آب می‌‌نامد به دست ** آب را چون یافت خود کوزه شکست‌‌

شه طبیبان جمع کرد از چپ و راست ** گفت جان هر دو در دست شماست‌‌

جان من سهل است جان جانم اوست ** دردمند و خسته‌‌ام درمانم اوست‌‌

هر که درمان کرد مر جان مرا ** برد گنج و در و مرجان مرا 45

جمله گفتندش که جان‌‌بازی کنیم ** فهم گرد آریم و انبازی کنیم‌‌

هر یکی از ما مسیح عالمی است ** هر الم را در کف ما مرهمی است‌‌

گر خدا خواهد نگفتند از بطر ** پس خدا بنمودشان عجز بشر

ترک استثنا مرادم قسوتی است ** نی همین گفتن که عارض حالتی است‌‌

ای بسا ناورده استثنا به گفت ** جان او با جان استثناست جفت‌‌ 50

هر چه کردند از علاج و از دوا ** گشت رنج افزون و حاجت ناروا

آن کنیزک از مرض چون موی شد ** چشم شه از اشک خون چون جوی شد