آن سبوی آب دانشهای ماست ** و آن خلیفه دجله‌‌ی علم خداست‌‌

O su testisi bizim bilgilerimizdi; halife de Tanrı bilgisinin Diclesi.

ما سبوها پر به دجله می‌‌بریم ** گر نه خر دانیم خود را ما خریم‌‌

Biz dolu testileri Dicle’ye götürüyoruz. Böyle olduğu halde eşek olduğumuzu bilmezsek hakikaten eşeğiz!

باری اعرابی بدان معذور بود ** کو ز دجله بی‌‌خبر بود و ز رود 2850

O Arap, bari o hususta ma’zurdu. Çünkü Dicle’yi bilmiyordu, çok uzaktaydı.

گر ز دجله با خبر بودی چو ما ** او نبردی آن سبو را جا به جا

Bizim gibi Dicle’den haberi olsaydı o testiyi alıp konaktan konağa kona göçe götürmezdi.

بلکه از دجله چو واقف آمدی ** آن سبو را بر سر سنگی زدی‌‌

Hattâ Dicle’yi bilseydi o testiyi kırar, bu işten tamamı ile vazgeçerdi.

قبول کردن خلیفه هدیه را و عطا فرمودن با کمال بی‌‌نیازی از آن هدیه و از آن سبو

Halifenin suya hiçbir ihtiyacı yokken o armağanı kabul edip testiyi altınla doldurması, Arabın sevinmesi

چون خلیفه دید و احوالش شنید ** آن سبو را پر ز زر کرد و مزید

Halife, bunu görüp bedevinin ahvalini duyunca o testiyi altınla doldurdu, daha fazla da ihsanda bulunup.

آن عرب را کرد از فاقه خلاص ** داد بخششها و خلعتهای خاص‌‌

Hediyeler, hususi hil’atler verdi, bedeviyi yoksulluktan kurtardı.

کاین سبو پر زر به دست او دهید ** چون که واگردد سوی دجله‌‌ش برید 2855

“Bu altın dolu testiyi ona ver. Dönerken de onu Dicle yoluyla götür.

از ره خشک آمده ست و از سفر ** از ره آبش بود نزدیکتر

Çöl yolundan buraya gelmiş. Halbuki Dicle yolu, yurduna daha yakındır” dedi.

چون به کشتی درنشست و دجله دید ** سجده می‌‌کرد از حیا و می‌‌خمید

Bedevi, gemiye binip Dicle’yi görünce utancından iki büklüm olmaya, yere kapanmaya başladı.

کای عجب لطف این شه وهاب را ** وین عجبتر کو ستد آن آب را

“Bu ihsan sahibi cömert padişahın lûtfuna şaştım. Daha ziyade şaşılacak şey de şu ki, o suyu aldı.

چون پذیرفت از من آن دریای جود ** آن چنان نقد دغل را زود زود

O cömertlik denizi öyle hor ve kalp armağanı nasıl oldu da kabul etti?” diyordu.

کل عالم را سبو دان ای پسر ** کاو بود از علم و خوبی تا به سر 2860

Ey oğul! Bütün dünyayı, ağzına kadar ilimle, güzellikle dolu bir testi bil.

قطره‌‌ای از دجله‌‌ی خوبی اوست ** کان نمی‌‌گنجد ز پری زیر پوست‌‌

Fakat bu ilim ve güzellik, fevkâlade dolu olduğundan derisine sığamayan kişinin (zuhuru, zatının muktazası olan ve zuhur etmemesine imkân bulunmayan Tanrı’nın ) Dicle’sinden bir katradır.

گنج مخفی بد ز پری چاک کرد ** خاک را تابان تر از افلاک کرد

O, gizli bir defineydi. Pek dolu olduğundan yarıldı, kendisini izhar etti.Toprağı, göklerden daha parlak bir hale getirdi.

گنج مخفی بد ز پری جوش کرد ** خاک را سلطان اطلس پوش کرد

Gizli bir hazineyken coştu; toprağı atlas giyen bir sultan haline soktu.

ور بدیدی شاخی از دجله‌‌ی خدا ** آن سبو را او فنا کردی فنا

O Bedevi, Tanrı’nın Dicle’sinden bir katrayı görseydi hakikatte bir deniz olan o katranın önünde testisini atardı.

آن که دیدندش همیشه بی‌‌خودند ** بی‌‌خودانه بر سبو سنگی زدند 2865

Onu görenler, daima kendilerinden geçmiş bir haldedirler. Bu yokluk halinde testilerini taşlayıp kırmışlardır.

ای ز غیرت بر سبو سنگی زده ** و این سبو ز اشکست کاملتر شده‌‌

Ey himmet edip testiyi kıran! O testi, kırılmakla daha iyi yapılmış olur.

خم شکسته آب از او ناریخته ** صد درستی زین شکست انگیخته‌‌

Küp kırılır ama içindeki su dökülmez. Bu kırılmada yüzlerce sağlamlık vardır.

جزو جزو خم به رقص است و به حال ** عقل جزوی را نموده این محال‌‌

Küpün bütün parçaları oynamakta, hallenmektedir. Fakat Akl-ı Cüz’î, bunu imkânsız görür.

نی سبو پیدا در این حالت نه آب ** خوش ببین و الله اعلم بالصواب‌‌

Bu halette ortada ne testi görünür, ne su. Bunu iyice gör, doğrusunu Tanrı daha iyi bilir.

چون در معنی زنی بازت کنند ** پر فکرت زن که شهبازت کنند 2870

Mâna kapısını döversen açarlar. Fikir kanadını terket ki seni iri bir doğan haline getirsinler.

پر فکرت شد گل آلود و گران ** ز آن که گل خواری ترا گل شد چو نان‌‌

Fikir kanadı, çamurlara bulanmıştır, ağırdır. Sen toprak yemeğe alışmışsın; onun için toprak, sana can gibi geliyor.

نان گل است و گوشت کمتر خور از این ** تا نمانی همچو گل اندر زمین‌‌

Ekmek et... Bunlar topraktır, bunları daha az ye de toprak gibi yeryüzünde kalma.