گفت پیش آ ای خری کاو خود بدید ** پیشش آمد پنجه زد او را درید

Kendini beğenen eşek, ileri gel!” Kurt ileri gelince bir pençe vurup onu parçaladı.

چون ندیدش مغز و تدبیر رشید ** در سیاست پوستش از سر کشید

Onda akıl ve isabetli bir tedbir görmeyince cezasını verip derisini yüzdü.

گفت چون دید منت از خود نبرد ** این چنین جان را بباید زار مرد 3050

Mademki beni görmek, seni kendinden geçirmedi, huzurumda yok olmadın. Böyle cana inleyerek ölmek gerek.

چون نبودی فانی اندر پیش من ** فضل آمد مر ترا گردن زدن‌‌

Mademki huzurumda mahvolmadı, boynunu vurmak farz oldu.

کل شی‌‌ء هالک جز وجه او ** چون نه‌‌ای در وجه او هستی مجو

Tanrı’dan başka her şey fânidir. Mademki onun zatında fâni değilsin, varlık arama!

هر که اندر وجه ما باشد فنا ** کل شيء هالک نبود جزا

Bizim hakikatimiz de yok olana “Her şey fânidir” cezası yoktur.

ز آن که در الاست او از لا گذشت ** هر که در الاست او فانی نگشت‌‌

Çünkü o “İllâ” dadır, “Lâ” dan geçmiştir. “İllâ” da fâni olmaz.

هر که بر در او من و ما می‌‌زند ** رد باب است او و بر لا می‌‌تند 3055

Kapıda dolaşan, Ben’den, biz’den dem vuran kapıdan sürülür, “lâ” makamında dolaşıp durur.

قصه‌‌ی آن کس که در یاری بکوفت از درون گفت کیست گفت منم، گفت چون تو تویی در نمی‌‌گشایم هیچ کس را از یاران نمی‌‌شناسم که او من باشد

Birisinin, bir dostun kapısını döğdüğü zaman içeriden “ Kimsin “ sözüne “Benim “ demesi üzerine dostun “ Mademki sen, sensin, kapıyı açmıyorum. Çünkü dostlardan kimseyi tanımıyorum ki o, ben olsun” demesi

آن یکی آمد در یاری بزد ** گفت یارش کیستی ای معتمد

Birisi, bir dostunun kapısına gelip kapıyı çaldı. Dostu “Kapıyı çalan kim?” deyince.

گفت من، گفتش برو هنگام نیست ** بر چنین خوانی مقام خام نیست‌‌

“Benim” diye cevap verdi. Dostu “Git, şimdi zamanı değil. Böyle bir sofra, ham kişinin makamı olamaz.

خام را جز آتش هجر و فراق ** کی پزد کی وا رهاند از نفاق‌‌

Hamı, ayrılık ateşinden başka ne pişirebilir, nifaktan ne kurtarabilir? “ dedi .

رفت آن مسکین و سالی در سفر ** در فراق دوست سوزید از شرر

Adamcağız gitti, tam bir yıl dostunun ayrılığıyla yanıp yakıldı.

پخته گشت آن سوخته پس باز گشت ** باز گرد خانه‌‌ی همباز گشت‌‌ 3060

Yanıp pişerek tekrar döndü, geldi. Dostunun evinin etrafında dolaşmaya başladı.

حلقه زد بر در به صد ترس و ادب ** تا بنجهد بی‌‌ادب لفظی ز لب‌‌

Kapıya varıp ağzından edepten dışarı bir söz çıkmasın diye yüzlerce korku ile edepli edepli halkayı çaldı.

بانگ زد یارش که بر در کیست آن ** گفت بر درهم تویی ای دلستان‌‌

Sevgilisi “Kim o?” deyince “Gönlümü alan sevgili sensin” diye cevap verdi.

گفت اکنون چون منی ای من در آ ** نیست گنجایی دو من را در سرا

Sevgili “ Mademki bensin, ey ben, gel içeri gir! Ev dar, iki kişi sığmıyor dedi.

نیست سوزن را سر رشته دو تا ** چون که یکتایی درین سوزن در آ

İğneye geçirilecek iplik iki ayrı iplik olursa geçmez. Mademki birsin, bu iğneden geç!

رشته را با سوزن آمد ارتباط ** نیست در خور با جمل سم الخیاط 3065

İpliğin iğne ile münasebeti vardır, geçer. Fakat deve, iğne yordamından geçmez ki.

کی شود باریک هستی جمل ** جز به مقراض ریاضات و عمل‌‌

Devenin vücudu riyazat ve ibadet maksadından başka bir şeyle incelir mi?

دست حق باید مر آن را ای فلان ** کاو بود بر هر محالی کن فکان‌‌

Bu işe Tanrı eli kudreti gerektir. Çünkü Tanrı, her hayali, bir iradesiyle var eder.

هر محال از دست او ممکن شود ** هر حرون از بیم او ساکن شود

Her olmayacak şey, onun eliyle mümkün olur; her serkeş onun kokusuyla sakinleşir.

اکمه و ابرص چه باشد مرده نیز ** زنده گردد از فسون آن عزیز

Anadan doğma kör ve alaca illetine tutulmuş kişiler nedir ki? Onları bir tarafa bırak; ölü bile o aziz Tanrı’nın afsuniyle dirilir.

و آن عدم کز مرده مرده‌‌تر بود ** در کف ایجاد او مضطر بود 3070

Ölüden daha ölü yokluk bile, onun var etme avucunda muztar kalır, (varlığa bürünür).

کل يوم هو فی شأن بخوان ** مر و را بی‌‌کار و بی‌‌فعلی مدان‌‌

Külle yevmin hüve fi’şe’n âyetini oku da onu katiyyen işsiz, güçsüz bilme.

کمترین کاریش هر روز است آن ** کاو سه لشکر را کند این سو روان‌‌

En az işi bu dünyaya her gün üç bölük asker yollamasıdır.