باز هستی تنگتر بود از خیال ** ز آن شود در وی قمر همچون هلال‌‌

Varlık da hayalden daha dardır. O yüzden aylar, bu âlemde hilâl gibi görünür.

باز هستی جهان حس و رنگ ** تنگتر آمد که زندانی است تنگ‌‌

Duygu ve renk âleminin, yani bu dünyanın varlığı ise... yokluğa, hayale ve varlığa nispetle büsbütün dardır, âdeta daracık bir zindandır.

علت تنگی است ترکیب و عدد ** جانب ترکیب حسها می‌‌کشد

Âlemdeki terkip ve sayı, darlığa sebeptir. Fakat bizi duygularımız, terkip âlemine çekip durmaktadır.

ز آن سوی حس عالم توحید دان ** گر یکی خواهی بدان جانب بران‌‌

O duygularla birlik âlemini bil, eğer birlik âlemini diliyorsan o tarafa yürü.

امر کن یک فعل بود و نون و کاف ** در سخن افتاد و معنی بود صاف‌‌ 3100

Kün emri, bir tek iş yapar, fakat sözde Kâf ve Nûn harflerinden meydana gelmiştir. Mânası, yine tek ve sâftır.

این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا چه شد احوال گرگ اندر نبرد

Bu söze nihayet yoktur. Dön de o kurdun o savaşta ne olduğunu anlat.

ادب کردن شیر گرگ را که در قسمت بی‌‌ادبی کرده بود

Pay etmede edebe riayet etmediği için aslanın kurdu tedibetmesi

گرگ را بر کند سر آن سر فراز ** تا نماند دو سری‌‌و امتیاز

O yüce aslan; iki baş, iki üstünlük kalmasın diye kurdun başını kopardı.

فانتقمنا منهم است ای گرگ پیر ** چون نبودی مرده در پیش امیر

Koca kurt! Mademki padişahın huzurunda kendini ölü saymadın, cezanı gör. İşte” Fentekamna minhüm?” budur.

بعد از آن رو شیر با روباه کرد ** گفت این را بخش کن از بهر خورد

Sonra yüzünü tilkiye dönüp “Hadi, bunları yememiz için pay et” dedi.

سجده کرد و گفت کاین گاو سمین ** چاشت خوردت باشد ای شاه گزین‌‌ 3105

Tilki secde edip dedi ki: “Bu semiz öküz, ey emin padişah, kuşluk yemeğin.

و آن بز از بهر میان روز را ** یخنیی باشد شه پیروز را

O keçiden de bahtı aydın padişaha gün ortasında yemesi için bir yahni olur.

و آن دگر خرگوش بهر شام هم ** شب چره‌‌ی این شاه با لطف و کرم‌‌

Tavşan da lûtuf ve kerem sahibi padişahın akşam yemeğidir.”

گفت ای روبه تو عدل افروختی ** این چنین قسمت ز کی آموختی‌‌

Aslan “Tilki, adaleti parlattın, apaydın bir hale getirdin. Bu çeşit pay etmeyi kimden öğrendin?

از کجا آموختی این ای بزرگ ** گفت ای شاه جهان از حال گرگ‌‌

Ey ulu kişi! Bu pay edişi nereden belledin? “ deyince Tilki dedi ki “Padişahım , kurdun halinden!”

گفت چون در عشق ما گشتی گرو ** هر سه را برگیر و بستان و برو 3110

Bunun üzerine aslan “ Mademki sen bizim aşkımıza kendini rehin ettin; üçü de senin olsun, üçünü de al, git.

روبها چون جملگی ما را شدی ** چونت آزاریم چون تو ما شدی‌‌

Ey tilki, sen baştanbaşa bizim oldun, seni nasıl incitebilirim? Mademki sen, biz oldun;

ما ترا و جمله اشکاران ترا ** پای بر گردون هفتم نه بر آ

Biz de seniniz, bütün avlar da. Ayağını yedinci kat göğün üstüne bas, yüksel.

چون گرفتی عبرت از گرگ دنی ** پس تو روبه نیستی شیر منی‌‌

Alçak kurttan ibret aldığın için artık sen, tilki değilsin, benim aslanımsın” dedi.

عاقل آن باشد که عبرت گیرد از ** مرگ یاران در بلای محترز

Akıllı o kişidir ki çekinilen belâda dostların ölümünden ibret alır.

روبه آن دم بر زبان صد شکر راند ** که مرا شیر از پی آن گرگ خواند 3115

O zaman tilki “ Aslan, bana bunu kurttan sonra teklif etti” diye yüzlerce şükürde bulundu.

گر مرا اول بفرمودی که تو ** بخش کن این را که بردی جان از او

“ Eğer önce bana, bunu pay et, diye teklif etseydi, ondan canımı kurtarmama imkân mı vardı? “ diye şükürler etti.

پس سپاس او را که ما را در جهان ** کرد پیدا از پس پیشینیان‌‌

Şu halde bizden de Tanrı’ya şükürler olsun ki, bizi ancak helâk olanlardan sonra dünyaya getirdi.

تا شنیدیم آن سیاستهای حق ** بر قرون ماضیه اندر سبق‌‌

Bu suretle Hakk’ın, geçmiş zamanlarda gelip geçen kavimleri nasıl helâk ettiğini duyduk.

تا که ما از حال آن گرگان پیش ** همچو روبه پاس خود داریم بیش‌‌

Nihayet, o önce gelip geçen kurtların halini duyup da tilki gibi kendimizi koruyabiliriz.

امت مرحومه زین رو خواندمان ** آن رسول حق و صادق در بیان‌‌ 3120

İşte Tanrı’nın o Hak Peygamberi, o sözü doğru peygamber, bize bu yüzden “Acınmış ümmet” adını taktı.