هر که او از صلب فطرت خوب زاد ** آینه در پیش او باید نهاد

هر که او از صلب فطرت خوب زاد ** آینه در پیش او باید نهاد 3155

Yaratılış sulbünden temiz ve güzel doğan kişinin önüne ayna koymak gerektir.

عاشق آیینه باشد روی خوب ** صیقل جان آمد و تقوی القلوب‌‌

Güzel yüz aynaya âşıktır. Güzel yüz, aynaya âşık olduğu gibi cana cilâ, kalplere de temizlik verir.

آمدن مهمان پیش یوسف علیه السلام و تقاضا کردن یوسف از او تحفه و ارمغان‌‌

Bir konuğun Yusuf-u Sıddıyk’a gelmesi, Yusuf’un ondan bir armağan istemesi

آمد از آفاق یار مهربان ** یوسف صدیق را شد میهمان‌‌

Uzak yerlerden bir merhametli dost, Yusuf-u Sıddıyk’a konuk oldu.

کآشنا بودند وقت کودکی ** بر وساده‌‌ی آشنایی متکی‌‌

Çocukluktan beri birbirlerini tanırlardı. Eskiden beri âşinalık yastığına yaslanmışlardı.

یاد دادش جور اخوان و حسد ** گفت کان زنجیر بود و ما اسد

Konukla, Yusuf’a kardeşlerinin yaptığı cefayı, onların hasetlerini konuştular. Yusuf “o haset ve cefa, zincirdi; biz de aslandık.

عار نبود شیر را از سلسله ** نیست ما را از قضای حق گله‌‌ 3160

Aslanın zincire vurulması ayıp değildir. Bizim Tanrı’nın kaza ve kaderinden şikâyetimiz yok.

شیر را بر گردن ار زنجیر بود ** بر همه زنجیر سازان میر بود

Aslan, boynunda zincir bulunmakla beraber bütün zincir yapanlara beydir” dedi.

گفت چون بودی ز زندان و ز چاه ** گفت همچون در محاق و کاست ماه‌‌

Dostu Yusuf’a “Zindanda ve kuyuda ne haldeydin?” dedi. Yusuf cevap verdi: “Ay, bedir halinden çıkar ve eski ay haline gelir ya... işte öyle.”

در محاق ار ماه نو گردد دو تا ** نی در آخر بدر گردد بر سما

Eski ay görünmez, sonra hilâl olur da iki büklüm bir halde görünür. Fakat sonunda yine gökte bedir haline gelmez mi?

گر چه دردانه به هاون کوفتند ** نور چشم و دل شد و بیند بلند

İnci tanesini havanda döverler ama kadri yine yücedir, ya ilâç olarak göze çekilir, yahut macun haline getirilir, kalp ferahlığı için yenir.

گندمی را زیر خاک انداختند ** پس ز خاکش خوشه‌‌ها بر ساختند 3165

Buğdayı toprak altına attılar ama sonradan topraktan başaklar çıktı.

بار دیگر کوفتندش ز آسیا ** قیمتش افزود و نان شد جان فزا

Ondan sonra değirmende öğüttüler, değeri arttı, cana can katan gıda oldu.

باز نان را زیر دندان کوفتند ** گشت عقل و جان و فهم هوشمند

Sonra ekmeği bir kere daha diş altında ezdiler; akıllı kişiye akıl ve idrâk oldu.

باز آن جان چون که محو عشق گشت ** يعجب الزراع آمد بعد کشت‌‌

Daha sonra da o can, aşkta mahvoldu da Hak yolunda ekildikten sonra mahsûl verdi, ekincileri hayrete düşürdü.

این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا که با یوسف چه گفت آن نیک مرد

Bu sözün sonu gelmez. Sen, o iyi adamın Yusuf’a ne dediğini anlatmaya başla.

بعد قصه گفتنش گفت ای فلان ** هین چه آوردی تو ما را ارمغان‌‌ 3170

Yusuf, başından geçenleri anlattıktan sonra “ Eh...bize ne armağan getirdin, bakalım?” dedi.

بر در یاران تهی دست ای فتی ** هست چون بی‌‌گندمی در آسیا

Ey ulu kişi! Dostları görmeye eli boş gitmek, değirmene buğdaysız gitmeye benzer.

حق تعالی خلق را گوید به حشر ** ارمغان کو از برای روز نشر

Ulu Tanrı bile mahşer günü, halka “ Kıyamet günü için armağanın nerede;

جئتمونا و فرادی بی‌‌نوا ** هم بدان سان که خلقناکم کذا

Bize yapayalnız, azıksız, âdeta sizi yarattığımız gibi geldiniz.

هین چه آوردید دست آویز را ** ارمغانی روز رستاخیز را

Kendinize gelin! Kıyamet günü için ne hediyeniz var, ne getirdiniz?

یا امید باز گشتنتان نبود ** وعده‌‌ی امروز باطلتان نمود 3175

Yoksa tekrar dönüp geleceğinizi ummuyor muydunuz, size bugünün vâdesi bâtıl mı göründü ki? der.

وعده‌‌ی مهمانی‌‌اش را منکری ** پس ز مطبخ خاک و خاکستر بری‌‌

Ona konuk olacağımızı inkâr ediyorsan bu mutfaktan ancak toprak ve kül alabilirsin.

ور نه‌‌ای منکر چنین دست تهی ** در در آن دوست چون پا می‌‌نهی‌‌

İnkâr etmiyorsan niçin böyle elin boş. O sevgilinin kapısına böyle nasıl ayak atacaksın?

اندکی صرفه بکن از خواب و خور ** ارمغان بهر ملاقاتش ببر

Yemeyi, uyumayı biraz azalt da onunla görüşmek için bir armağan götür.

شو قلیل النوم مما یهجعون ** باش در اسحار از یستغفرون‌‌

Geceleri az uyuyanlardan seher çağlarında istiğfar edenlerden ol.