دل بخواهد دست آید در حساب ** با اصابع تا نویسد او کتاب‌‌

دل بخواهد دست آید در حساب ** با اصابع تا نویسد او کتاب‌‌ 3570

Gönül isterse el, parmaklarla hesaba girişir, yahut kitap yazar.

دست در دست نهانی مانده است ** او درون تن را برون بنشانده است‌‌

El, gizli bir elin hükmündedir. O gizli el içerdedir, dışarıya teni dikmiş, kendisine onu vekil etmiştir.

گر بخواهد بر عدو ماری شود ** ور بخواهد بر ولی یاری شود

Gönül dilerse el, düşmana bir ejderha kesilir. Gönül dilerse sevgiliye yardımcı olur.

ور بخواهد کفچه‌‌ای در خوردنی ** ور بخواهد همچو گرز ده منی‌‌

Gönül dilerse el, yemek için kepçedir, on batmanlık gürz.

دل چه می‌‌گوید بدیشان ای عجب ** طرفه وصلت طرفه پنهانی سبب‌‌

Acaba gönül, bunlara ne söylüyor ki? Bu ne şaşılacak vuslat, bu ne gizli sebep!

دل مگر مهر سلیمان یافته ست ** که مهار پنج حس بر تافته ست‌‌ 3575

Gönül, acaba Süleyman Mührünü mü ele geçirdi ki bu beş duygunun yollarını istediği gibi işaret etmekte!

پنج حسی از برون میسور او ** پنج حسی از درون مأمور او

Beş zahirî duygu dışarıda kolayca onun mahkûmu olmuş, beş bâtınî duyguda içeride onun memuru...

ده حس است و هفت اندام و دگر ** آن چه اندر گفت ناید می‌‌شمر

On duygu bunlardan başka yedi endam... Daha da dille söylenmeyecek kadar çok kuvvetler... Gayri sen say.

چون سلیمانی دلا در مهتری ** بر پری و دیو زن انگشتری‌‌

Gönül mademki ululukta sen de bir Süleyman’sın... Parmağındaki saltanat yüzüğüyle perilere, şeytanlara hükmet!

گر در این ملکت بری باشی ز ریو ** خاتم از دست تو نستاند سه دیو

Bu saltanatta hileye sapmazsan o üç şeytan, senin parmağından yüzüğü alamaz.

بعد از آن عالم بگیرد اسم تو ** دو جهان محکوم تو چون جسم تو 3580

Gayri adın, sanın, bütün dünyayı tutar. Cismin gibi iki cihan senin hükmüne uyar.

ور ز دستت دیو خاتم را ببرد ** پادشاهی فوت شد بختت بمرد

Fakat şeytan elindeki yüzüğü alırsa padişahlık bitti, bahtın öldü demektir.

بعد از آن یا حسرتا شد یا عباد ** بر شما محتوم تا یوم التناد

Tanrı kulları, eğer iş böyle olursa bundan böyle kıyamete kadar ancak ve ancak “ Ah hasretlik!” der, durursunuz.

مکر خود را گر تو انکار آوری ** از ترازو و آینه کی جان بری‌‌

Hadi, tutalım, kendi hileni inkâr edersin; canını teraziyle aynadan nasıl kurtaracaksın?”

متهم کردن غلامان و خواجه‌‌تاشان مر لقمان را که آن میوه‌‌های ترونده که می‌‌آوردیم او خورده است‌‌

”Getirdiğimiz turfanda meyveleri o yedi” diye kölelerle kapı yoldaşlarının, suçlarını Lokman’ın üstüne atmaları

بود لقمان پیش خواجه‌‌ی خویشتن ** در میان بندگانش خوار تن‌‌

Lokman, efendisinin hizmetinde bulunan köleler arasında hor, hakîr görünmekteydi.

می‌‌فرستاد او غلامان را به باغ ** تا که میوه آیدش بهر فراغ‌‌ 3585

Efendi rahatça yesin, eğlensin diye kullarını meyve getirmek üzere bağa gönderdi.

بود لقمان در غلامان چون طفیل ** پر معانی تیره صورت همچو لیل‌‌

Lokman, kullar içinde, âdeta onlara tâbi bir kuldu. İçi mânalarla dolu, görünüşü gece gibi kapkaranlıktı.

آن غلامان میوه‌‌های جمع را ** خوش بخوردند از نهیب طمع را

Köleler topladıkları meyveleri, tamah edip bir iyice yediler.

خواجه را گفتند لقمان خورد آن ** خواجه بر لقمان ترش گشت و گران‌‌

Efendilerine de “ Lokman yedi” dediler. Efendi, Lokman’a yüzünü ekşitti, ağır bir tavır takındı.

چون تفحص کرد لقمان از سبب ** در عتاب خواجه‌‌اش بگشاد لب‌‌

Lokman bunun sebebini araştırıp anlayınca efendisine dargın bir tarzda ağzını açıp.

گفت لقمان سیدا پیش خدا ** بنده‌‌ی خاین نباشد مرتضا 3590

“ Efendi; hain kul, Tanrı yanında, onun rızasını kazanmış bir kul olmaz.

امتحان کن جمله‌‌مان را ای کریم ** سیرمان در ده تو از آب حمیم‌‌

Ey kerem sahibi! Hepimizi imtihan et. Bize fazlasıyla sıcak su içir.

بعد از آن ما را به صحرایی کلان ** تو سواره ما پیاده می‌‌دوان‌‌

Ondan sonra beni büyük bir sahraya çıkar. Sen atlı olarak koş, bizi de yaya olarak koştur.

آن گهان بنگر تو بد کردار را ** صنعهای کاشف الاسرار را

O zaman kötülük yapanı gör, sırları açan Tanrı’nın işlerini seyret” dedi.

گشت ساقی خواجه از آب حمیم ** مر غلامان را و خوردند آن ز بیم‌‌

Efendi, kullara sâki oldu, sıcak suyu içirdi. Onlarda korkularından içtiler.