ز آن ضعیفم تا تو تابی آوری ** که نه مرد آفتاب انوری‌‌

Tahammül edebilesin diye nurum zayıf. Çünkü sen parlak güneşin eri değilsin.

همچو شهد و سرکه در هم بافتم ** تا سوی رنج جگر ره یافتم‌‌

Balla sirkeden meydana gelen sirkengebin gibi ben de nurlu zulmetten meydana geldim ve bu suretle kalp hastalığına yol buldum, faydalı oldum.

چون ز علت وارهیدی ای رهین ** سرکه را بگذار و می‌‌خور انگبین‌‌

Hasta adam hastalıktan kurtulunca sirkeyi bırak bal yiye gör.”

تخت دل معمور شد پاک از هوا ** بین که الرحمن علی العرش استوی‌‌ 3665

Gönül tahtı, heva ve hevesten arındı; gönülde “Er Rahmânu alel arşistevâ” sırrı zuhur etti.

حکم بر دل بعد از این بی‌‌واسطه ** حق کند چون یافت دل این رابطه‌‌

Bundan sonra Hak, gönle vasıtasız hükmeder. Çünkü gönül bu rabıtayı buldu.

این سخن پایان ندارد زید کو ** تا دهم پندش که رسوایی مجو

Bu sözün de sonu yoktur. Zeyd nerede? Ona rüsvay olmak iyi değildir, diyeyim!

رجوع به حکایت زید

Zeyd’in hikâyesine dönüş

زید را اکنون نیابی کاو گریخت ** جست از صف نعال و نعل ریخت‌‌

Artık Zeyd’i bulamazsın, o kaçtı; kapı yanındaki son saftan fırladı, papuçlarını bile bıraktı!

تو که باشی زید هم خود را نیافت ** همچو اختر که بر او خورشید تافت‌‌

Sen kim oluyorsun? Zeyd bile, üstüne güneş vurmuş yıldız gibi kendisini kaybetti, bulamadı!

نی از او نقشی بیابی نی نشان ** نی کهی یابی نه راه کهکشان‌‌ 3670

Ondan ne bir nakış bulabilirsin, ne bir nişan... Hattâ ne de saman uğrusu yoluna gidebilmek için bir saman çöpü!

شد حواس و نطق با پایان ما ** محو نور دانش سلطان ما

Duygularımızla sonu gelmeyen sözümüz, sultanımızın bilgi nurunda mahvoldu.

حسها و عقلهاشان در درون ** موج در موج لدينا محضرون‌‌

(Bu mazhariyete erenlerin) duygularıyla akılları iç âlemde “Ledeynâ Muhdarûn” denizinde dalgalanmakta, dalga dalga üstüne, çoşup durmaktadır.

چون شب آمد باز وقت بار شد ** انجم پنهان شده بر کار شد

Fakat gece olunca gene teklif ve icazet vakti gelir; gizlenmiş yıldızlar işlerine, güçlerine koyulurlar.

بی‌‌هشان را وادهد حق هوشها ** حلقه حلقه حلقه‌‌ها در گوشها

Tanrı akılsızların akıllarını kulaklarında halka halka küpeler olduğu halde geri verir.

پای کوبان دست افشان در ثنا ** ناز نازان ربنا أحییتنا 3675

Hepsi hamdüsena ederek ayaklarını vurur, ellerini çırpar, nazlı nazlı “Rabbimiz bizi dirilttin bize hayat verdin” derler.

آن جلود و آن عظام ریخته ** فارسان گشته غبار انگیخته‌‌

O çürümüş deriler, dökülmüş kemikler, yerden tozlar koparan atlılar kesilir;

حمله آرند از عدم سوی وجود ** در قیامت هم شکور و هم کنود

Kıyamet günü, şükrederek, yahut kâfir olarak yokluktan varlığa hamle ederler.

سر چه می‌‌پیچی کنی نادیده‌‌ای ** در عدم ز اول نه سرپیچیده‌‌ای‌‌

Niçin başını çevirir, görmezlikten gelirsin? Önce yoklukta da böyle baş çevirmemiş miydin?

در عدم افشرده بودی پای خویش ** که مرا که بر کند از جای خویش‌‌

“Beni nerede yerimden tedirgin edecek? Deyip yoklukta da böyle ayağını diremiştin.

می‌‌نبینی صنع ربانیت را ** که کشید او موی پیشانیت را 3680

Tanrı’nın sun’u; görmüyor musun? Nasıl seni alnındaki perçemden tutup çekerek:

تا کشیدت اندر این انواع حال ** که نبودت در گمان و در خیال‌‌

Evvelce hatırı hayalinde olmayan bu çeşit hallere uğrattı.

آن عدم او را هماره بنده است ** کار کن دیوا سلیمان زنده است‌‌

O yokluk da daima Tanrı’ya kuldur. Ey dev, kulluk et. Süleyman diridir!

دیو می‌‌سازد جفان کالجواب ** زهره نی تا دفع گوید یا جواب‌‌

Dev, havuzlar gibi kâseler yapmakta; kudreti yok ki bu işi yapmaktan vazgeçsin, yahut emredene bir cevap versin!

خویش را بین چون همی‌‌لرزی ز بیم ** مر عدم را نیز لرزان دان مقیم‌‌

Bir kendine bak, yok olmaktan nasıl titreyip durmaktasın? Yokluğu da aynen böyle tir tir titrer bil!

ور تو دست اندر مناصب می‌‌زنی ** هم ز ترس است آن که جانی می‌‌کنی‌‌ 3685

Dünya mansıplarını elde etsen bile yine kaybetme korkusundan canın çıkar.

هر چه جز عشق خدای احسن است ** گر شکر خواری است آن جان کندن است‌‌

En güzel olan (Güzeller güzeli ) Tanrı’nın aşkından başka ne varsa can çekişmeden ibarettir, hattâ şeker yemek bile!