می‌‌کند دندان بد را آن طبیب ** تا رهد از درد و بیماری حبیب‌‌

می‌‌کند دندان بد را آن طبیب ** تا رهد از درد و بیماری حبیب‌‌ 3870

Sevgilinin ağrıdan, hastalıktan kurtulması için hekim, çürük dişi çekip çıkarır.

بس زیادتها درون نقصهاست ** مر شهیدان را حیات اندر فناست‌‌

Noksanlarda nice fazlalıklar var. Şehitlere hayat yokluktadır.

چون بریده گشت حلق رزق خوار ** یرزقون فرحین شد گوار

Rızk yiyen boğaz kesildi mi “Onlar Rablerinden rızıklanır, ferahlarlar” nimeti hazmedilir.

حلق حیوان چون بریده شد به عدل ** حلق انسان رست و افزون گشت فضل‌‌

Hayvanın boğazı kesilince insanın boğazı gelişir. O hayvan, insan vücuduna girer, insan olur, fazileti artar.

حلق انسان چون ببرد هین ببین ** تا چه زاید کن قیاس آن بر این‌‌

İnsanın boğazı kesilirse ne olur, fazileti ne dereceye varır? Artık agâh ol da onu bununla mukayese et.

حلق ثالث زاید و تیمار او ** شربت حق باشد و انوار او 3875

Öyle bir üçüncü boğaz doğar ki o, Tanrı şerbetiyle, Tanrı nurlarıyla beslenir, gelişir.

حلق ببریده خورد شربت ولی ** حلق از لا رسته مرده در بلی‌‌

Kesilen boğaz, bu şerbeti içer ama “Lâ” dan kurtulmuş “Belâ” da ölmüş boğaz!

بس کن ای دون همت کوته بنان ** تا کی‌‌ات باشد حیات جان به نان‌‌

Ey kısa parmaklı, himmeti kesik kişi! Ne vakte dek canının hayatı ekmek olacak?

ز آن نداری میوه‌‌ای مانند بید ** کآبرو بردی پی نان سپید

Beyaz ekmek için yüzsuyu döktüğünden dolayı söğüt ağacı gibi meyven yok!

گر ندارد صبر زین نان جان حس ** کیمیا را گیر و زر گردان تو مس‌‌

Duygu canı, bu ekmeğe sabredemiyorsa kimyayı elde et de bakırı altın yap!

جامه شویی کرد خواهی ای فلان ** رو مگردان از محله‌‌ی گازران‌‌ 3880

Elbiseyi yıkamak istiyorsan bez yıkayanların mahallesinden yüz çevirme!

گر چه نان بشکست مر روزه‌‌ی ترا ** در شکسته بند پیچ و برتر آ

Ekmek orucunu bozduysa kırıkçıya yapış, yücel!

چون شکسته بند آمد دست او ** پس رفو باشد یقین اشکست او

Onun eli, mademki kırıkları sarar, iyileştirir... Şu halde onun kırması şüphe yok ki yapmaktır.

گر تو آن را بشکنی گوید بیا ** تو درستش کن نداری دست و پا

Fakat sen kırarsan der ki: “Gel yap bakalım.” Elin ayağın yok ki yapamazsın.

پس شکستن حق او باشد که او ** مر شکسته گشته را داند رفو

Şu halde kırmak, kırığı sarıp iyileştiren adamın hakkıdır.

آن که داند دوخت او داند درید ** هر چه را بفروخت نیکوتر خرید 3885

Dikmeyi bilen yırtmayı da bilir. Neyi satarsa yerine daha iyisini alır.

خانه را ویران کند زیر و زبر ** پس به یک ساعت کند معمورتر

Evi yıkar, hâk ile yeksan eder; fakat bir anda da daha mamur bir hale getirir.

گر یکی سر را ببرد از بدن ** صد هزاران سر بر آرد در زمن‌‌

Bir bedenden baş kesti mi yerine derhal yüz binlerce baş izhar eder.

گر نفرمودی قصاصی بر جناة ** یا نگفتی فی القصاص آمد حیات‌‌

Canilere kısas emretmese, yahut “Kısasta hayat var” demeseydi,

خود که را زهره بدی تا او ز خود ** بر اسیر حکم حق تیغی زند

Kimin haddi vardı ki kendiliğinden, Tanrı hükmüne esir olmuş bir kişiye kılıç vurabilsin!

ز آن که داند هر که چشمش را گشود ** کآن کشنده سخره‌‌ی تقدیر بود 3890

Çünkü Tanrı, kimin gözünü açmışsa o adam bilir ki katil, takdirin esiridir.

هر که را آن حکم بر سر آمدی ** بر سر فرزند هم تیغی زدی‌‌

O takdir kimin boynuna geçmişse kendi oğlunun başına bile kılıç vurmuştur.

رو بترس و طعنه کم زن بر بدان ** پیش دام حکم عجز خود بدان‌‌

Yürü, kork ve kötüleri az kına; takdirin hüküm tuzağına karşı aczini bil!

تعجب کردن آدم علیه السلام از ضلالت ابلیس لعین و عجب آوردن‌‌

Âdem Aleyhisselâm’ın İblis’in sapıklığına şaşması ve ululanması

چشم آدم بر بلیسی کو شقی ست ** از حقارت و از زیافت بنگریست‌‌

Âdem Peygamber, ansızın esasen şakî olan İblise hor baktı.

خویش بینی کرد و آمد خود گزین ** خنده زد بر کار ابلیس لعین‌‌

Kendisini beğenip, kendisini ulu görüp melun şeytanın yaptığı işe güldü.