چون تو ندهی راه جان خود برده گیر ** جان که بی‌‌تو زنده باشد مرده گیر

Esasen senin inayetin olmazsa can, âdeta bir tutsaktır; seninle diri olmayan canı ölü farz et.

گر تو طعنه می‌‌زنی بر بندگان ** مر ترا آن می‌‌رسد ای کامران‌‌

Sen kullara darılır,kulları kınarsan, Ey Tanrı hakkındır, yaparsın.

ور تو ماه و مهر را گویی جفا ** ور تو قد سرو را گویی دوتا

Aya, güneşe kusurlu, nursuz... Servinin boyuna iki büklüm;

ور تو چرخ و عرش را خوانی حقیر ** ور تو کان و بحر را گویی فقیر 3910

Feleğe, arşa hor ve aşağı... madene, denize yoksul dersen,

آن به نسبت با کمال تو رواست ** ملک اکمال فناها مر تراست‌‌

Kemaline nispetle yaraşır. Çünkü yokluklara kemal verip onlara eriştirme kudreti ancak senindir.

که تو پاکی از خطر و ز نیستی ** نیستان را موجد و معنیستی‌‌

Çünkü sende yokluk ve ihtiyaç yoktur; yokları icat eden, onları ihtiyaçtan kurtaran sensin.

آن که رویانید داند سوختن ** ز آن که چون بدرید داند دوختن‌‌

Yetiştiren, yakmayı da bilir; çünkü yırtık söken, dikmeyi de bilir.

می‌‌بسوزد هر خزان مر باغ را ** باز رویاند گل صباغ را

Her güz; bağı bahçeyi yakıp yandırmakta. Sonra yeniden bahçeleri renklere boyayan kırmızı güllere boyayan kırmızı gülleri yetiştirmektedir.

کای بسوزیده برون آ تازه شو ** بار دیگر خوب و خوب آوازه شو 3915

“ Ey yanıp yakılan, zuhur et, yenilen; tekrar güzelleş, güzel sesli bir hale gel” diye hepsini yeniden yaratır.

چشم نرگس کور شد بازش بساخت ** حلق نی ببرید و بازش خود نواخت‌‌

Nergisin gözü körleşir, o, tekrar açar... Kamışın boğazını keser, sonra yine kendisi tekrar okşar, ondan nağmeler çıkarır.

ما چو مصنوعیم و صانع نیستیم ** جز زبون و جز که قانع نیستیم‌‌

Biz mademki masnu’uz, sâni değiliz... Şu halde ancak zebunuz, ancak kanaatkârız.

ما همه نفسی و نفسی می‌‌زنیم ** گر نخوانی ما همه اهرمنیم‌‌

Hepimiz “Nefsim, nefsim” deyip durmakta, hepimiz yalnız kendimizi düşünmekteyiz. Sen buna lûtufta bulunmazsan şeytanız.

ز آن ز اهرمن رهیدستیم ما ** که خریدی جان ما را از عمی‌‌

Sen bizim canımızı körlükten kurtardığından, gözümüzü açtığından dolayı Şeytandan kurtulduk.

تو عصا کش هر که را که زندگی است ** بی‌‌عصا و بی‌‌عصا کش کور چیست‌‌ 3920

Kim hayattaysa değnekçisi, yol gösteren sensin. Değneğin, değnekçisi olmadıkça kör nedir ki, ne yapabilir ki?

غیر تو هر چه خوش است و ناخوش است ** آدمی سوز است و عین آتش است‌‌

Senden gayrı hoş olsun, hoş olmasın... Her şey, insanı yakar, ateşin aynıdır.

هر که را آتش پناه و پشت شد ** هم مجوسی گشت و هم زردشت شد

Kim ateşe dayanır, ateşe arka verirse hem Mecusidir, hem Zerdüşt!

کل شی‌‌ء ما خلا الله باطل ** إن فضل الله غیم هاطل‌‌

Tanrı’dan başka her şey bâtıldır, asılsızdır. Tanrı’nın ihsanı, yağmuru kesilmeyen bir buluttur.

باز گشتن به حکایت امیر المؤمنین علی کرم الله وجهه و مسامحت کردن او با خونی خویش‌‌

Ali Kerremallâhu Vechehu hikâyesine dönüş, Ali’nin katilini hoş görmesi

باز رو سوی علی و خونی‌‌اش ** و آن کرم با خونی و افزونی‌‌اش‌‌

Tekrar Ali ve katilinin hikâyesine dön; katiline fazlasıyla gösterdiği kerem ve mürüvveti anlat.

گفت دشمن را همی بینم به چشم ** روز و شب بر وی ندارم هیچ خشم 3925

Ali dedi ki: “Ben düşmanımı gözümle görmekte, gece gündüz ona bakıp durmaktayım. Böyle olduğu halde hiç kızmıyorum.

ز آنکه مرگم همچو من خوش آمده ست ** مرگ من در بعث چنگ اندر زده ست‌‌

Çünkü ölümüm, bana can gibi hoş geliyor; dirilmemle âdeta bir.

مرگ بی‌‌مرگی بود ما را حلال ** برگ بی‌‌برگی بود ما را نوال‌‌

Ölümsüzlük ölümü bize helâl olmuştur; azıksızlık azığı, bize rızk ve nimettir.

ظاهرش مرگ و به باطن زندگی ** ظاهرش ابتر نهان پایندگی‌‌

Ölümün görünüşü ölüm, iç yüzü diriliktir; ölümün görünüşte sonu yoktur, hakikatte ise ebedîliktir.

در رحم زادن جنین را رفتن است ** در جهان او را ز نو بشکفتن است‌‌

Çocuğun rahimden, doğması bir göçmedir; fakatta cihanda ona yeni baştan bir hayat var.

چون مرا سوی اجل عشق و هواست ** نهی لا تلقوا بأيدیکم مراست‌‌ 3930

Ecele doğru meylimiz, ecele aşkımız olduğundan “Nefislerinizi elinizle tehlikeye atmayın” nehyi asıl bizedir.

ز آنکه نهی از دانه‌‌ی شیرین بود ** تلخ را خود نهی حاجت کی شود

Çünkü nehiy, tatlı şeyden olur, acı için nehye zaten hacet yok ki.