منگر اندر ما، مکن در ما نظر ** اندر اکرام و سخای خود نگر

ما نبودیم و تقاضامان نبود ** لطف تو ناگفته‌‌ی ما می‌‌شنود 610

نقش باشد پیش نقاش و قلم ** عاجز و بسته چو کودک در شکم‌‌

پیش قدرت خلق جمله بارگه ** عاجزان چون پیش سوزن کارگه‌‌

گاه نقشش دیو و گه آدم کند ** گاه نقشش شادی و گه غم کند

دست نه تا دست جنباند به دفع ** نطق نه تا دم زند در ضر و نفع‌‌

تو ز قرآن باز خوان تفسیر بیت ** گفت ایزد ما رميت إذ رمیت‌‌ 615

گر بپرانیم تیر آن نه ز ماست ** ما کمان و تیر اندازش خداست‌‌

این نه جبر این معنی جباری است ** ذکر جباری برای زاری است‌‌

زاری ما شد دلیل اضطرار ** خجلت ما شد دلیل اختیار

گر نبودی اختیار این شرم چیست ** وین دریغ و خجلت و آزرم چیست‌‌

زجر استادان و شاگردان چراست ** خاطر از تدبیرها گردان چراست‌‌ 620

ور تو گویی غافل است از جبر او ** ماه حق پنهان کند در ابر رو

هست این را خوش جواب ار بشنوی ** بگذری از کفر و در دین بگروی‌‌

حسرت و زاری گه بیماری است ** وقت بیماری همه بیداری است‌‌

آن زمان که می‌‌شوی بیمار تو ** می‌‌کنی از جرم استغفار تو

می‌‌نماید بر تو زشتی گنه ** می‌‌کنی نیت که باز آیم به ره‌‌ 625

عهد و پیمان می‌‌کنی که بعد از این ** جز که طاعت نبودم کار گزین‌‌

پس یقین گشت این که بیماری ترا ** می‌‌ببخشد هوش و بیداری ترا

پس بدان این اصل را ای اصل جو ** هر که را درد است او برده ست بو

هر که او بیدارتر پر دردتر ** هر که او آگاه‌‌تر رخ زردتر

گر ز جبرش آگهی زاریت کو ** بینش زنجیر جباریت کو 630

بسته در زنجیر چون شادی کند ** کی اسیر حبس آزادی کند

ور تو می‌‌بینی که پایت بسته‌‌اند ** بر تو سرهنگان شه بنشسته‌‌اند

پس تو سرهنگی مکن با عاجزان ** ز آن که نبود طبع و خوی عاجز آن‌‌