بی‌‌موکل بی‌‌کشش از عشق دوست ** ز آن که شیرین کردن هر تلخ از اوست‌‌

بی‌‌موکل بی‌‌کشش از عشق دوست ** ز آن که شیرین کردن هر تلخ از اوست‌‌ 805

Hem de memur olmaksızın, kimse kendilerine cebretmeksizin. Yalnız dost aşkıyla… Çünkü sevgili, her acıya lezzet verir.

تا چنان شد کان عوانان خلق را ** منع می‌‌کردند کاتش در میا

Nihayet öyle oldu ki hademe, halkı “Ateşe atılmayınız” diye menetmeye başladı.

آن یهودی شد سیه رو و خجل ** شد پشیمان زین سبب بیمار دل‌‌

O Yahudi, yüzü kara ve mahcup bir hale geldi. Bu sebeple pişman oldu, gönlü sıkıldı.

کاندر ایمان خلق عاشق‌‌تر شدند ** در فنای جسم صادق‌‌تر شدند

Zira halk, imana eskiden olduğundan daha ziyade âşık, kendilerini feda etmekte daha fazla sadık oldular.

مکر شیطان هم در او پیچید شکر ** دیو هم خود را سیه رو دید شکر

Şükrolsun ki, Şeytan’ın hilesi ayağına dolaştı. Şükrolsun ki, Şeytan da kendisini yüzü kara gördü!

آن چه می‌‌مالید در روی کسان ** جمع شد در چهره‌‌ی آن ناکس آن‌‌ 810

Halkın çehresine sürüp bulaştırdığı zillet tamamıyla o adamlıktan dışarı padişahın yüzüne bulaştı.

آن که می‌‌درید جامه‌‌ی خلق چست ** شد دریده آن او ایشان درست‌‌

O, pervasızca, halkın elbisesini yırtardı, kendininki yırtıldı, halkın elbisesi sağlam kaldı.

کج ماندن دهان آن مرد که نام محمد را علیه السلام به تسخر خواند

Muhammed Aleyhisselâm’ın adını eğlenerek anan kimsenin ağzının çarpık kalması

آن دهان کژ کرد و از تسخر بخواند ** مر محمد را دهانش کژ بماند

Birisi ağzını eğerek Ahmed adını alayla andı, ağzı çarpıldı öyle kaldı.

باز آمد کای محمد عفو کن ** ای ترا الطاف و علم من لدن‌‌

Pişman olup “Ey Muhammed, affet! Ey Peygamber, sen, Minledün ilminden lütuflara mahzarsın.

من ترا افسوس می‌‌کردم ز جهل ** من بدم افسوس را منسوب و اهل‌‌

Ben bilgisizlikten seninle alay ettim. Alay edilmeğe lâyık ben oldum” dedi.

چون خدا خواهد که پرده‌‌ی کس درد ** میلش اندر طعنه‌‌ی پاکان برد 815

Tanrı, bir kimsenin perdesini yırtmak isterse onu, temiz kişileri ta’netmeye meylettirir.

چون خدا خواهد که پوشد عیب کس ** کم زند در عیب معیوبان نفس‌‌

Tanrı, bir kimsenin ayıbını örtmek isterse o kimse ayıplı kimselerin ayıbı hakkında ses çıkaramaz olur.

چون خدا خواهد که‌‌مان یاری کند ** میل ما را جانب زاری کند

Tanrı, yardım etmek dilerse bize yalvarmak ve münacatta bulunmak meylini verir.

ای خنک چشمی که آن گریان اوست ** وی همایون دل که آن بریان اوست‌‌

Onun için ağlayan göz ne mübarektir. Onun aşkıyla yanıp kavrulan yürek ne mukaddestir.

آخر هر گریه آخر خنده‌‌ای است ** مرد آخر بین مبارک بنده‌‌ای است‌‌

Her ağlamanın sonu gülmektir. Sonunu gören adam, mübarek bir kuldur.

هر کجا آب روان سبزه بود ** هر کجا اشک روان رحمت شود 820

Akarsu neredeyse orası yeşerir; nerede gözyaşı dökülürse oraya rahmet nazil olur.

باش چون دولاب نالان چشم تر ** تا ز صحن جانت بر روید خضر

İnleyen dolap gibi gözü yaşlı ol ki can meydanında yeşillikler bitsin.

اشک خواهی رحم کن بر اشک بار ** رحم خواهی بر ضعیفان رحم آر

Ağlamak istersen gözyaşı dökenlere acı… Merhamete nail olmak istersen zayıflara merhamet et!

عتاب کردن آتش را آن پادشاه جهود

O Yahudi padişahının ateşe itap eylemesi

رو به آتش کرد شه کای تند خو ** آن جهان سوز طبیعی خوت کو

Padişah ateşe yüz çevirip dedi ki: “Ey sert huylu! Tabiatındaki o cihanı yakıcılık nerede?

چون نمی‌‌سوزی چه شد خاصیتت ** یا ز بخت ما دگر شد نیتت‌‌

Niye yakmıyorsun? Ne oldu senin hassan? Yoksa bizim talihimizden niyetin mi değişti?

می‌‌نبخشایی تو بر آتش پرست ** آن که نپرستد ترا او چون برست‌‌ 825

Sen ateşe tapana bile lütfetmezsin. Sana tapmayan nasıl kurtuldu?

هرگز ای آتش تو صابر نیستی ** چون نسوزی چیست قادر نیستی‌‌

Ateş! Sen hiç sabırlı değildin. Niye yakmıyorsun, sebep ne, kadir mi değilsin?

چشم بند است این عجب یا هوش بند ** چون نسوزاند چنین شعله‌‌ی بلند

Bu, gözbağı mı, yoksa akıl bağı mı? Böyle yücelmiş alev nasıl yakmaz?

جادویی کردت کسی یا سیمیاست ** یا خلاف طبع تو از بخت ماست‌‌

Seni birisi büyüledi mi, yoksa bu simya mı? Yahut tabiatının değişmesi bizim talihimizden mi?

گفت آتش من همانم ای شمن ** اندر آ تو تا ببینی تاب من‌‌

Ateş dedi ki: “Ey Şaman! Ben yine o ateşim. Hele bir içeri gel de benim hararetimi gör!