که مرا فرمود حق که امروز هان ** جان او را تو به هندستان ستان‌‌

Çünkü Hak bana “Haydi bugün var, onun canını Hindistan’da al” buyurdu.

از عجب گفتم گر او را صد پر است ** او به هندستان شدن دور اندر است‌‌

Taaccüple “Yüz tane kanadı olsa Hindistan’a gitmesi yine uzak” dedim.”

تو همه کار جهان را همچنین ** کن قیاس و چشم بگشا و ببین‌‌

İşte sen dünya işlerini hep buna kıyas et, gözünü aç da gör!

از که بگریزیم از خود ای محال ** از که برباییم از حق ای وبال‌‌ 970

Kimden kaçıyoruz, kendimizden mi? Ne olmayacak şey! Kimden kapıp kurtarıyoruz, Hak’tan mı? Ne boş zahmet!

باز ترجیح‌‌نهادن شیر جهد را بر توکل و فواید جهد را بیان کردن‌‌

Yine aslanın çalışmayı tevekküle tercih etmesi ve çalışmanın faydalarını bildirmesi

شیر گفت آری و لیکن هم ببین ** جهدهای انبیا و مومنین‌‌

Aslan dedi ki: “Doğru ama Peygamberlerin, müminlerin çalışmalarını da gör.

حق تعالی جهدشان را راست کرد ** آن چه دیدند از جفا و گرم و سرد

Cefadan, kahırdan ne gördülerse mükâfata nail oldular; Tanrı onların mücahedesini zayi etmedi.

حیله‌‌هاشان جمله حال آمد لطیف ** کل شی‌‌ء من ظریف هو ظریف‌‌

Onların başvurdukları çareler her hususta lâtif oldu. Çünkü zariften ne gelirse zariftir.

دامهاشان مرغ گردونی گرفت ** نقصهاشان جمله افزونی گرفت‌‌

Tuzakları felek kuşunu tuttu; noksanları tamamen sayıldı.

جهد می‌‌کن تا توانی ای کیا ** در طریق انبیا و اولیا 975

Ey ulu kişi! Nebîlerin ve velilerin yolunda çalış!

با قضا پنجه زدن نبود جهاد ** ز آن که این را هم قضا بر ما نهاد

Kaza ve kaderle pençeleşmek mücahede sayılmaz. Çünkü bizi pençeleştiren, savaştıran da kaza ve kaderdir.

کافرم من گر زیان کرده ست کس ** در ره ایمان و طاعت یک نفس‌‌

Bir kimse iman ve itaat yolunda yürüyüp de bir an bile ziyan etmişse kâfirim!

سر شکسته نیست این سر را مبند ** یک دو روزک جهد کن باقی بخند

Başın yarılmamış, şu başını bağlama. Birkaç gün çalış da ondan sonra gül!

بد محالی جست کاو دنیا بجست ** نیک حالی جست کاو عقبی بجست‌‌

Dünyayı arayan kimse olmayacak ve kötü bir şey aradı. Ukbayı arayansa kendine iyi bir hal aramış oldu.

مکرها در کسب دنیا بارد است ** مکرها در ترک دنیا وارد است‌‌ 980

Dünya kazancı için çarelere başvurmak soğuk bir şeydir. Dünyayı terk etmek için çarelere başvurmak ise caizdir, emredilmiştir.

مکر آن باشد که زندان حفره کرد ** آن که حفره بست آن مکری ست سرد

Hile ve çare diye zindanı delip de çıkmaya derler. Yoksa birisi zaten açılmış deliği kapatırsa yaptığı iş, soğuk ve ters bir iştir.

این جهان زندان و ما زندانیان ** حفره کن زندان و خود را وارهان‌‌

Bu dünya zindandır, biz de zindandaki mahpuslarız. Zindanı del, kendini kurtar!

چیست دنیا از خدا غافل بدن ** نی قماش و نقره و میزان و زن‌‌

Dünya nedir? Tanrı’dan gafil olmaktır. Kumaş, para, ölçüp tartarak ticaret etmek ve kadın; dünya değildir.

مال را کز بهر دین باشی حمول ** نعم مال صالح خواندش رسول‌‌

Din yolunda sarf etmek üzere kazandığın mala, Peygamber, “ne güzel mal” demiştir.

آب در کشتی هلاک کشتی است ** آب اندر زیر کشتی پشتی است‌‌ 985

Suyun gemi içinde olması geminin helâkidir. Gemi altındaki su ise gemiye; geminin yürümesine yardımcıdır.

چون که مال و ملک را از دل براند ** ز آن سلیمان خویش جز مسکین نخواند

Mal, mülk sevgisini gönülden sürüp çıkardığındandır ki Süleyman, ancak yoksul adını takındı.

کوزه‌‌ی سر بسته اندر آب زفت ** از دل پر باد فوق آب رفت‌‌

Ağzı kapalı testi, içi hava ile dolu olduğundan derin ve uçsuz bucaksız su üstünde yüzüp gitti.

باد درویشی چو در باطن بود ** بر سر آب جهان ساکن بود

İşte yoksulluk havası oldukça insan, dünya denizine batmaz, o denizin üstünde durur.

گر چه جمله‌‌ی این جهان ملک وی است ** ملک در چشم دل او لا شی است‌‌

Bütün bu dünya, onun mülkü olsa bu mülk, gözünde hiçbir şey değildir.

پس دهان دل ببند و مهر کن ** پر کنش از باد کبر من لدن‌‌ 990

Şu halde kalbini Min Ledün ululuğunun havasıyla doldur, ağzını da bağla, mühürle!

جهد حق است و دوا حق است و درد ** منکر اندر نفی جهدش جهد کرد

Çalışma da haktır, deva da haktır, dert de hak. Münkir kimse çalışmayı inkârda ısrar eder durur.”

مقرر شدن ترجیح جهد بر توکل‌‌

Çalışmanın tevekküle tercihi