جان او بیند بهشت و نار را ** باز داند جمله‏ی اسرار را

وا نماید خونیان دیو را ** وا نماید دام خدعه و ریو را

گاو کشتن هست از شرط طریق ** تا شود از زخم دمش جان مفیق‏ 1445

گاو نفس خویش را زوتر بکش ** تا شود روح خفی زنده و بهش‏

رجوع به حکایت ذو النون‏

چون رسیدند آن نفر نزدیک او ** بانگ بر زد هی کیانید اتقوا

با ادب گفتند ما از دوستان ** بهر پرسش آمدیم اینجا به جان‏

چونی ای دریای عقل ذو فنون ** این چه بهتان است بر عقلت جنون‏

دود گلخن کی رسد در آفتاب ** چون شود عنقا شکسته از غراب‏ 1450

وامگیر از ما بیان کن این سخن ** ما محبانیم با ما این مکن‏

مر محبان را نشاید دور کرد ** یا به رو پوش و دغل مغرور کرد

راز را اندر میان آور شها ** رو مکن در ابر پنهانی مها

ما محب و صادق و دل خسته‏ایم ** در دو عالم دل به تو در بسته‏ایم‏

فحش آغازید و دشنام از گزاف ** گفت او دیوانگانه زی و قاف‏ 1455

بر جهید و سنگ پران کرد و چوب ** جملگی بگریختند از بیم کوب‏

قهقهه خندید و جنبانید سر ** گفت باد ریش این یاران نگر

دوستان بین، کو نشان دوستان ** دوستان را رنج باشد همچو جان‏

کی کران گیرد ز رنج دوست دوست ** رنج مغز و دوستی آن را چو پوست‏

نه نشان دوستی شد سر خوشی ** در بلا و آفت و محنت کشی‏ 1460

دوست همچون زر بلا چون آتش است ** زر خالص در دل آتش خوش است‏

امتحان کردن خواجه‏ی لقمان زیرکی لقمان را

نه که لقمان را که بنده‏ی پاک بود ** روز و شب در بندگی چالاک بود

خواجه‏اش می‏داشتی در کار پیش ** بهترش دیدی ز فرزندان خویش‏

ز انکه لقمان گر چه بنده زاد بود ** خواجه بود و از هوا آزاد بود

گفت شاهی شیخ را اندر سخن ** چیزی از بخشش ز من درخواست کن‏ 1465

گفت ای شه شرم ناید مر ترا ** که چنین گویی مرا زین برتر آ

من دو بنده دارم و ایشان حقیر ** و آن دو بر تو حاکمانند و امیر