ز انکه بی‏حق باطلی ناید پدید ** قلب را ابله به بوی زر خرید

گر نبودی در جهان نقدی روان ** قلبها را خرج کردن کی توان‏

تا نباشد راست کی باشد دروغ ** آن دروغ از راست می‏گیرد فروغ‏ 2930

بر امید راست کژ را می‏خرند ** زهر در قندی رود آن گه خورند

گر نباشد گندم محبوب نوش ** چه برد گندم‏نمای جو فروش‏

پس مگو کاین جمله دمها باطلند ** باطلان بر بوی حق دام دلند

پس مگو جمله خیال است و ضلال ** بی‏حقیقت نیست در عالم خیال‏

حق شب قدر است در شبها نهان ** تا کند جان هر شبی را امتحان‏ 2935

نه همه شبها بود قدر ای جوان ** نه همه شبها بود خالی از آن‏

در میان دلق پوشان یک فقیر ** امتحان کن و آن که حق است آن بگیر

مومن کیس ممیز کو که تا ** باز داند هیزکان را از فتی‏

گر نه معیوبات باشد در جهان ** تاجران باشند جمله ابلهان‏

پس بود کالا شناسی سخت سهل ** چون که عیبی نیست چه نااهل و اهل‏ 2940

ور همه عیب است دانش سود نیست ** چون همه چوب است اینجا عود نیست‏

آن که گوید جمله حقند احمقی است ** و انکه گوید جمله باطل او شقی است‏

تاجران انبیا کردند سود ** تاجران رنگ و بو کور و کبود

می‏نماید مار اندر چشم مال ** هر دو چشم خویش را نیکو بمال‏

منگر اندر غبطه‏ی این بیع و سود ** بنگر اندر خسر فرعون و ثمود 2945

امتحان هر چیزی تا ظاهر شود خیر و شری که در وی است‏

اندر این گردون مکرر کن نظر ** ز انکه حق فرمود ثم ارجع بصر

یک نظر قانع مشو زین سقف نور ** بارها بنگر ببین هل من فطور

چون که گفتت کاندر این سقف نکو ** بارها بنگر چو مرد عیب جو

پس زمین تیره را دانی که چند ** دیدن و تمییز باید در پسند

تا بپالاییم صافان را ز درد ** چند باید عقل ما را رنج برد 2950

امتحانهای زمستان و خزان ** تاب تابستان بهار همچو جان‏

بادها و ابرها و برقها ** تا پدید آرد عوارض فرق‏ها