-
این بدان ماند که خرگوشی بگفت ** من رسول ماهم و با ماه جفت
- Bu, bir tavşanın “Ben ayın elçisiyim, onunla eşim” demesine benzer.
-
کز رمه‌ی پیلان بر آن چشمه‌ی زلال ** جمله نخجیران بدند اندر وبال
- Bütün av hayvanları, fil sürüsünün yüzünden suyu güzel kaynağa gidemez olmuşlardı.
-
جمله محروم و ز خوف از چشمه دور ** حیله‌ای کردند چون کم بود زور 2740
- Hepsi de korkularından oraya yanaşamıyorlardı. Güçleri, kuvvetleri yoktu, bir düzen düzdüler.
-
از سر که بانگ زد خرگوش زال ** سوی پیلان در شب غره‌ی هلال
- Bir ihtiyar tavşan, ayın ilk gecesi dağın tepesine çıkıp bağırdı:
-
که بیا رابع عشر ای شاه‌پیل ** تا درون چشمه یابی این دلیل
- Ey fil padişahı, ayın on dördüncü gecesi gel de kaynağa bak, sözümün doğruluğunu gör!
-
شاه‌پیلا من رسولم پیش بیست ** بر رسولان بند و زجر و خشم نیست
- Ben elçiyim, elçiye zeval yok… Ona ne kızılır, sövülür, ne hapse atılır.
-
ماه می‌گوید که ای پیلان روید ** چشمه آن ماست زین یکسو شوید
- Ay diyor ki: “Filler, buradan gidin, kaynak bizimdir, dağılın buradan!
-
ورنه منتان کور گردانم ستم ** گفتم از گردن برون انداختم 2745
- Yoksa sizin gözünüzü kör ederim. Ben, onun sözünü söyledim, boynumdan vebali attım.
-
ترک این چشمه بگویید و روید ** تا ز زخم تیغ مه آمن شوید
- Bu kaynağı bırakıp gidin de ayın kılıncından emin olun.
-
نک نشان آنست کاندر چشمه ماه ** مضطرب گردد ز پیل آب‌خواه
- Sözümün doğruluğuna nişan de şu: Filler, su içmek için kaynağa geldiler mi ay harekete gelir.
-
آن فلان شب حاضر آ ای شاه‌پیل ** تا درون چشمه یابی زین دلیل
- Fil padişahı, filân gece gel de kaynakta bu dediğimi gör!
-
چونک هفت و هشت از مه بگذرید ** شاه‌پیل آمد ز چشمه می‌چرید
- Ayın yedisi, sekizi olunca fil padişahı su içmek için kaynağa geldi.
-
چونک زد خرطوم پیل آن شب درآب ** مضطرب شد آب ومه کرد اضطراب 2750
- O gece vakti hortumunu suya salınca su harekete geldi, ay da hareket etti.
-
پیل باور کرد از وی آن خطاب ** چون درون چشمه مه کرد اضطراب
- Fil, suyun içinde ayın titrediğini, harekete geldiğini görünce tavşanın sözüne inandı.
-
مانه زان پیلان گولیم ای گروه ** که اضطراب ماه آردمان شکوه
- Fakat “Filler, biz o ahmak fillerden değiliz ki ayın hareketi bizi korkutsun” dedi.
-
انبیا گفتند آوه پند جان ** سخت‌تر کرد ای سفیهان بندتان
- Peygamberlerse “Ah akılsız adamlar ah, size canla, başla verdiğimiz nasihatler, sizin bağınızı kuvvetlendirdi. Vah yazıklar olsun vah!” dediler.
-
جواب گفتن انبیا طعن ایشان را و مثل زدن ایشان را
- Onların kınamasına Peygamberlerin cevap vermeleri ve misal getirmeleri
-
ای دریغا که دوا در رنجتان ** گشت زهر قهر جان آهنجتان
- Ne yazık… Derdinize verilen ilâç, can alıca kahır zehir kesildi.
-
ظلمت افزود این چراغ آن چشم را ** چون خدا بگماشت پرده‌ی خشم را 2755
- Bir göze Allah, hışım perdesini salınca mum bile aydınlatmaz, karanlığını çoğaltır.
-
چه رئیسی جست خواهیم از شما ** که ریاستمان فزونست از سما
- Sizden ne reisliği arayacak, ne gibi bir ululuk isteyeceğiz? Bizim ululuğumuz göklerden bile üstün!
-
چه شرف یابد ز کشتی بحر در ** خاصه کشتیی ز سرگین گشته پر
- İncilerle dolu olan deniz, gemiden ne şeref bulabilir? Hele o gemi, fışkıyla dolu olursa!
-
ای دریغ آن دیده‌ی کور و کبود ** آفتابی اندرو ذره نمود
- Yazıklar olsun ki o bozarmış kör göze güneş bile bir zerre göründü.
-
ز آدمی که بود بی مثل و ندید ** دیده ابلیس جز طینی ندید
- İblis’in gözü, eşsiz, örneksiz Âdem’i topraktan başka bir şey görmedi.
-
چشم دیوانه بهارش دی نمود ** زان طرف جنبید کو را خانه بود 2760
- O iblis’e lâyık göz, yurdu olan yerden baktı, kendisine lâyık görüşle gördü de sahibine Âdem’in baharını kış gösterdi.
-
ای بسا دولت که آید گاه گاه ** پیش بی‌دولت بگردد او ز راه
- Nice devletler vardır ki bazen devletsiz kişiye isabet eder de mal olmaz, geri döner!
-
ای بسا معشوق کاید ناشناخت ** پیش بدبختی نداند عشق باخت
- Nice sevgili vardır ki bir bahtsızın yanına gelir de o, sevgiliyi tanımaz, onunla aşk oyununu oynamaya girişmez.