آنچنان شادند در ذل و تلف ** همچو ما در وقت اقبال و شرف

Onlar, biz ikbale erişip yücelince nasıl neşelenirsek horluğa düşüp ellerindekini telef edince öyle neşelenirler.

برگ بی‌برگی همه اقطاع اوست ** فقر و خواریش افتخارست و علوست

Bu çeşit adamın malı, geliri, yokluk varlığından ibarettir. Yoksulluk, horluk, ona iftihardır, yüceliktir.

آن یکی گفت ار چنانست آن ندید ** چون بخندید او که ما را بسته دید 4520

Esirlerden biri dedi ki: “Peki niçin Peygamber, bizim halimizi görmedi. Bizi böyle zincirlere vurulmuş görünce nasıl oldu da güldü.

چونک او مبدل شدست و شادیش ** نیست زین زندان و زین آزادیش

Hani onun huyları değişmişti, hani o Allah huylarıyla huylanmıştı da neşesi ne bu zindanın lezzetlerindendi, ne bu zindandan kurtulduğundan.

پس به قهر دشمنان چون شاد شد ** چون ازین فتح و ظفر پر باد شد

Pekâlâ ya neden düşmanlarının kahroluşundan neşeleniyor, neden bu fetihten bu zaferden gururlanıyor?

شاد شد جانش که بر شیران نر ** یافت آسان نصرت و دست و ظفر

Erkek aslanlara kolayca üstün geldi, muzaffer oldu diye neşelenmekte.

پس بدانستیم کو آزاد نیست ** جز به دنیا دلخوش و دلشاد نیست

Gayri anladık ki o da hür değil… Dünyadan başka hiçbir şeyle memnun değil, başka bir şeyden gönlü şad olmuyor?

ورنه چون خندد که اهل آن جهان ** بر بد و نیک‌اند مشفق مهربان 4525

Yoksa nasıl gülebilir ki? O dünya ehli, iyiye de merhamet eder, kötüye de... İyiyi de esirger, kötüyü de”

این بمنگیدند در زیر زبان ** آن اسیران با هم اندر بحث آن

Esirler, birbirleriyle bunu konuşuyor, birbirlerine bunu fısıldıyorlardı.

تا موکل نشنود بر ما جهد ** خود سخن در گوش آن سلطان برد

Memur duymasın, duyarsa o padişaha söyler, sözlerimiz kulağına gider diye fısıltıyla konuşuyorlardı.

آگاه شدن پیغامبر علیه السلام از طعن ایشان بر شماتت او

Peygamber aleyhisselâm’ın onların kınamalarını dırıltılarını duyması

گرچه نشنید آن موکل آن سخن ** رفت در گوشی که آن بد من لدن

Memur, o sözü duymadı ama Allah bilgisine sahip olan Peygamber’in kulağına vardı.

بوی پیراهان یوسف را ندید ** آنک حافظ بود و یعقوبش کشید

Yusuf’un gömleğini alıp götüren, gömleğin kokusunu duymadı da Yakup duydu.

آن شیاطین بر عنان آسمان ** نشنوند آن سر لوح غیب‌دان 4530

Şeytanlar, gökyüzünün çevresinde döner, dolaşırlar da yine Levh-i Mahvuz’daki gayp sırlarını duyamazlar.

آن محمد خفته و تکیه زده ** آمده سر گرد او گردان شده

Muhammed’se dayanıp yatmış, uyurken o sır gelir, başucunda döner durur!

او خورد حلوا که روزیشست باز ** آن نه کانگشتان او باشد دراز

Helvayı kime nasipse o yer; parmakları uzun olan değil!

نجم ثاقب گشته حارس دیوران ** که بهل دزدی ز احمد سر ستان

Delici Şahab, şeytanları, hırsızlığı bırakın da Ahmed’ den sır öğrenin diye kovar, sürer.

ای دویده سوی دکان از پگاه ** هین به مسجد رو بجو رزق اله

Ey iki gözünü de dükkâna dikmiş, ümidini oraya bağlamış adam, kendine gel, mescide yürü de rızkını Allah’tan iste!

پس رسول آن گفتشان را فهم کرد ** گفت آن خنده نبودم از نبرد 4535

Peygamber, onların sözlerini duyup söylediklerini anladı da dedi ki: O gülüş, savaşta galebe ettim diye değil ki.

مرده‌اند ایشان و پوسیده‌ی فنا ** مرده کشتن نیست مردی پیش ما

Onlar ölmüşlerdir, yokluk âleminde çürüyüp gitmişlerdir. Bizce ölüyü öldürmeye kalkışmak erlik değildir.

خود کیند ایشان که مه گردد شکاف ** چونک من پا بفشرم اندر مصاف

Onlar da kim oluyor ki? Ben savaşta ayak diredim mi ay bile yarılır!

آنگهی کزاد بودیت و مکین ** مر شما را بسته می‌دیدم چنین

Hani hür olduğumuz, mevki ve şeref sahibi olduğunuz zamanlar yok mu? İşte ben, o vakit sizi böyle bağlanmış zincirlere vurulmuş görüyordum.

ای بنازیده به ملک و خاندان ** نزد عاقل اشتری بر ناودان

Ey malla, mülkle, soyla, sopla nazlanan, sen akıllı kişinin yanında oluk üstündeki devesin!

نقش تن را تا فتاد از بام طشت ** پیش چشمم کل آت آت گشت 4540

Ten suretinin leğeni damdan düşünce gelecek gelir çatar sözü gözümün önünde tahakkuk etti, gelecek şeyler geldi çattı!

بنگرم در غوره می بینم عیان ** بنگرم در نیست شی بینم عیان

Üzüme bakıyor, şarabı görüyorum… Yok’a bakıyorum, açıkça var’ı görüyorum.

بنگرم سر عالمی بینم نهان ** آدم و حوا نرسته از جهان

Sırra bakmakta, daha dünyada Âdem’le Havva vücuda gelmemişken gizli bir âlem görmekteyim.