English    Türkçe    فارسی   

4
1248-1272

  • کین نه بر جایست هین از جا مشو ** نیست چندان با خود آ شیدا مشو
  • Bu, yerinde bir söz değil, kendine gel de yerinden, yurdundan olma... İş öyle değil, kendine gel, delirme demektedir.

  • وای آن شه که وزیرش این بود ** جای هر دو دوزخ پر کین بود
  • Vay o padişaha ki veziri budur... Her ikisinin yeri de kin güden cehennemdir.

  • شاد آن شاهی که او را دست‌گیر ** باشد اندر کار چون آصف وزیر 1250
  • Ne mutlu o padişaha ki müşkül işe düştü mü elini tutacak Asaf gibi bir veziri vardır.

  • شاه عادل چون قرین او شود ** نام آن نور علی نور این بود
  • Adaletli padişah, Asaf’a eş oldu mu artık adı “Nur üstüne nur” olur...

  • چون سلیمان شاه و چون آصف وزیر ** نور بر نورست و عنبر بر عبیر
  • “Padişah Süleyman” veziri de Asaf oldu mu nur üstüne nurdur, amber üstüne amber!

  • شاه فرعون و چو هامانش وزیر ** هر دو را نبود ز بدبختی گزیر
  • Fakat padişah Firavun, veziri de Haman olursa ikisi de talihsizlikten, kötülükten kaçamazlar, çaresiz perişan olur giderler!

  • پس بود ظلمات بعضی فوق بعض ** نه خرد یار و نه دولت روز عرض
  • Karanlıklar üstüne çöken karanlıklara düşerler de ne akıl, onlara yâr olur, ne de kıyamet günü devlete erişirler!

  • من ندیدم جز شقاوت در لام ** گر تو دیدستی رسان از من سلام 1255
  • Ben kötülerde kötülükten başka bir şey görmedim... Sen gördüysen var selâm söyle!

  • هم‌چو جان باشد شه و صاحب چو عقل ** عقل فاسد روح را آرد بنقل
  • Padişah cana benzer, vezir de akla... Fesatçı akıl, ruhu kötülüklere götürür.

  • آن فرشته‌ی عقل چون هاروت شد ** سحرآموز دو صد طاغوت شد
  • Akıl meleği Harut’laşınca yüzlerce kötü kişiye sihir öğretir!

  • عقل جزوی را وزیر خود مگیر ** عقل کل را ساز ای سلطان وزیر
  • Cüz’i aklı kendine vezir yapma. Aklı küllü vezir yap padişahım.

  • مر هوا را تو وزیر خود مساز ** که برآید جان پاکت از نماز
  • Heva ve hevesini kendine vezir yapma da pak canın namazdan, niyazdan kalmasın.

  • کین هوا پر حرص و حالی‌بین بود ** عقل را اندیشه یوم دین بود 1260
  • Çünkü bu heva ve heves, hırslarla doludur ve içinde bulunduğu hali görür... Aklın düşüncesiyse din gününün düşüncesidir.

  • عقل را دو دیده در پایان کار ** بهر آن گل می‌کشد او رنج خار
  • Aklın gözleri işin sonunu gözetir... Akıl, bir gül için diken zahmetini çeker durur!

  • که نفرساید نریزد در خزان ** باد هر خرطوم اخشم دور از آن
  • Fakat o gül, öyle bir güldür ki ne solar, ne de güzün dökülür... Koku almayan her kötü kişinin burnu ondan uzak olsun!

  • نشستن دیو بر مقام سلیمان علیه‌السلام و تشبه کردن او به کارهای سلیمان علیه‌السلام و فرق ظاهر میان هر دو سلیمان و دیو خویشتن را سلیمان بن داود نام کردن
  • Devin, Süleyman aleyhisselâm’ın makamına geçip oturması ve Süleyman aleyhisselâm işlerine benzer işler yapması, her ikisi arasında görünüp duran fark ve devin, kendisine Davut oğlu Süleyman adını takması

  • ورچه عقلت هست با عقل دگر ** یار باش و مشورت کن ای پدر
  • Aklın varsa başka bir akılla dost ol, görüş, danış!

  • با دو عقل از بس بلاها وا رهی ** پای خود بر اوج گردونها نهی
  • İki akılla birçok belâlardan kurtulur, ayağını göklerin ta yücesine korsun!

  • دیو گر خود را سلیمان نام کرد ** ملک برد و مملکت را رام کرد 1265
  • Dev kendine Süleyman adını taktı, devleti elde etti, ülkeyi hükmüne aldı.

  • صورت کار سلیمان دیده بود ** صورت اندر سر دیوی می‌نمود
  • Süleyman’ın yaptığı işleri görmüştü, onun gibi hareket ediyordu... Fakat iç yüzden yine devliği suratına vurmakta, devliği görünüp durmaktaydı!

  • خلق گفتند این سلیمان بی‌صفاست ** از سلیمان تا سلیمان فرقهاست
  • Halk, bu Süleyman’da o nur o temizlik yok; Süleyman’dan Süleyman’a ne farklar var.

  • او چو بیداریست این هم‌چون وسن ** هم‌چنانک آن حسن با این حسن
  • O uyanıklığa benziyordu, buysa derin bir uyku gibi. Âdeta o Hasanla bu Hasan gibi aralarında pek büyük bir fark var diyordu.

  • دیو می‌گفتی که حق بر شکل من ** صورتی کردست خوش بر اهرمن
  • Dev de, “Allah benim şeklimde güzel bir dev yaratmıştır.

  • دیو را حق صورت من داده است ** تا نیندازد شما را او بشست 1270
  • Bir dev’e benim suretimi vermiştir; sakın o, sizi aldatmasın.

  • گر پدید آید به دعوی زینهار ** صورت او را مدارید اعتبار
  • Meydana çıkar da Süleyman benim diye dâvaya kalkışırsa sakın onun suretine itibar etmeyin” diyordu.

  • دیوشان از مکر این می‌گفت لیک ** می‌نمود این عکس در دلهای نیک
  • Dev, hileyle onlara bu sözleri söylüyordu ama iyi adamların gönüllerinde bunun aksi görünmekteydi.