English    Türkçe    فارسی   

4
1485-1509

  • وقت تنگست و فراخی این کلام ** تنگ می‌آید برو عمر دوام 1485

  • نیزه‌بازی اندرین کوه‌های تنگ ** نیزه‌بازان را همی آرد به تنگ

  • وقت تنگ و خاطر و فهم عوام ** تنگ‌تر صد ره ز وقت است ای غلام

  • چون جواب احمق آمد خامشی ** این درازی در سخن چون می‌کشی

  • از کمال رحمت و موج کرم ** می‌دهد هر شوره را باران و نم

  • در بیان آنک ترک الجواب جواب مقرر این سخن کی جواب الاحمق سکوت شرح این هر دو درین قصه است کی گفته می‌آید

  • بود شاهی بود او را بنده‌ای ** مرده عقلی بود و شهوت‌زنده‌ای 1490

  • خرده‌های خدمتش بگذاشتی ** بد سگالیدی نکو پنداشتی

  • گفت شاهنشه جرااش کم کنید ** ور بجنگد نامش از خط بر زنید

  • عقل او کم بود و حرص او فزون ** چون جرا کم دید شد تند و حرون

  • عقل بودی گرد خود کردی طواف ** تا بدیدی جرم خود گشتی معاف

  • چون خری پابسته تندد از خری ** هر دو پایش بسته گردد بر سری 1495

  • پس بگوید خر که یک بندم بست ** خود مدان کان دو ز فعل آن خسست

  • در تفسیر این حدیث مصطفی علیه‌السلام کی ان الله تعالی خلق الملائکة و رکب فیهم العقل و خلق البهائم و رکب فیها الشهوة و خلق بنی آدم و رکب فیهم العقل و الشهوة فمن غلب عقله شهوته فهو اعلی من الملائکة و من غلب شهوته عقله فهو ادنی من البهائم

  • در حدیث آمد که یزدان مجید ** خلق عالم را سه گونه آفرید

  • یک گره را جمله عقل و علم و جود ** آن فرشته‌ست او نداند جز سجود

  • نیست اندر عنصرش حرص و هوا ** نور مطلق زنده از عشق خدا

  • یک گروه دیگر از دانش تهی ** هم‌چو حیوان از علف در فربهی 1500

  • او نبیند جز که اصطبل و علف ** از شقاوت غافلست و از شرف

  • این سوم هست آدمی‌زاد و بشر ** نیم او ز افرشته و نیمیش خر

  • نیم خر خود مایل سفلی بود ** نیم دیگر مایل عقلی بود

  • آن دو قوم آسوده از جنگ و حراب ** وین بشر با دو مخالف در عذاب

  • وین بشر هم ز امتحان قسمت شدند ** آدمی شکلند و سه امت شدند 1505

  • یک گره مستغرق مطلق شدست ** هم‌چو عیسی با ملک ملحق شدست

  • نقش آدم لیک معنی جبرئیل ** رسته از خشم و هوا و قال و قیل

  • از ریاضت رسته وز زهد و جهاد ** گوییا از آدمی او خود نزاد

  • قسم دیگر با خران ملحق شدند ** خشم محض و شهوت مطلق شدند