او نبیند جز که اصطبل و علف ** از شقاوت غافلست و از شرف

این سوم هست آدمی‌زاد و بشر ** نیم او ز افرشته و نیمیش خر

نیم خر خود مایل سفلی بود ** نیم دیگر مایل عقلی بود

آن دو قوم آسوده از جنگ و حراب ** وین بشر با دو مخالف در عذاب

وین بشر هم ز امتحان قسمت شدند ** آدمی شکلند و سه امت شدند 1505

یک گره مستغرق مطلق شدست ** هم‌چو عیسی با ملک ملحق شدست

نقش آدم لیک معنی جبرئیل ** رسته از خشم و هوا و قال و قیل

از ریاضت رسته وز زهد و جهاد ** گوییا از آدمی او خود نزاد

قسم دیگر با خران ملحق شدند ** خشم محض و شهوت مطلق شدند

وصف جبریلی دریشان بود رفت ** تنگ بود آن خانه و آن وصف زفت 1510

مرده گردد شخص کو بی‌جان شود ** خر شود چون جان او بی‌آن شود

زانک جانی کان ندارد هست پست ** این سخن حقست و صوفی گفته است

او ز حیوانها فزون‌تر جان کند ** در جهان باریک کاریها کند

مکر و تلبیسی که او داند تنید ** آن ز حیوان دیگر ناید پدید

جامه‌های زرکشی را بافتن ** درها از قعر دریا یافتن 1515

خرده‌کاریهای علم هندسه ** یا نجوم و علم طب و فلسفه

که تعلق با همین دنیاستش ** ره به هفتم آسمان بر نیستش

این همه علم بنای آخرست ** که عماد بود گاو و اشترست

بهر استبقای حیوان چند روز ** نام آن کردند این گیجان رموز

علم راه حق و علم منزلش ** صاحب دل داند آن را با دلش 1520

پس درین ترکیب حیوان لطیف ** آفرید و کرد با دانش الیف

نام کالانعام کرد آن قوم را ** زانک نسبت کو بیقظه نوم را

روح حیوانی ندارد غیر نوم ** حسهای منعکس دارند قوم

یقظه آمد نوم حیوانی نماند ** انعکاس حس خود از لوح خواند

هم‌چو حس آنک خواب او را ربود ** چون شد او بیدار عکسیت نمود 1525