-
حرف درویشان و نکته‌ی عارفان ** بسته‌اند این بی‌حیایان بر زبان
- Dervişlerin sözleriyle ariflerin nüktelerini şu hayâsızlar, dillerine dolamışlardır.
-
هر هلاک امت پیشین که بود ** زانک چندل را گمان بردند عود
- Eski ümmetlerin helâk olması, hep katı taşı öd ağacı sanmalarındandır!
-
بودشان تمییز کان مظهر کند ** لیک حرص و آز کور و کر کند 1705
- Onu anlayacak, meydana çıkaracak temyiz kabiliyetleri vardı ama hırs ve tamah, insanı kör ve sağır eder!
-
کوری کوران ز رحمت دور نیست ** کوری حرص است که آن معذور نیست
- Körlerin körlüğü rahmetten uzak değildir, onlara acınır. Fakat hırs körlüğüne özür yoktur!
-
چارمیخ شه ز رحمت دور نی ** چار میخ حاسدی مغفور نی
- Padişahın çarmıha gerdiği adama acınır, fakat haset çarmıhına gerilen bağışlanmaz!
-
ماهیا آخر نگر بنگر بشست ** بدگلویی چشم آخربینت بست
- A balık, sonuna bak işin, oltaya değil! Fakat pisboğazlığın, senin işin sonunu gören gözünü kapattı!
-
با دو دیده اول و آخر ببین ** هین مباش اعور چو ابلیس لعین
- İki gözle evveli sonu gör... Kendine gel, iblis gibi tek gözlü olma!
-
اعور آن باشد که حالی دید و بس ** چون بهایم بی‌خبر از بازپس 1710
- Tek gözlü ona derler ki yalnız içinde bulunduğu hali görür... Hayvanlar gibi başka şeyden haberi yoktur.
-
چون دو چشم گاو در جرم تلف ** هم‌چو یک چشمست کش نبود شرف
- Öküzün iki gözünü çıkarmanın cezası bir gözü çıkarma cezasıdır... Çünkü onda şeref yoktur ki!
-
نصف قیمت ارزد آن دو چشم او ** که دو چشمش راست مسند چشم تو
- Öküzün iki gözü, değerinin yarısıdır... Çünkü onun iki gözle yapacağı şeyi, sen ona yaptırabilirsin!
-
ور کنی یک چشم آدم‌زاده‌ای ** نصف قیمت لایقست از جاده‌ای
- Fakat bir insanın tek gözünü çıkarsan değerinin yarısını vermek gerek!
-
زانک چشم آدمی تنها به خود ** بی دو چشم یار کاری می‌کند
- Zira insan gözü, başlı başına başka birinin yardımı olmaksızın bir iş görebilir!
-
چشم خر چون اولش بی آخرست ** گر دو چشمش هست حکمش اعورست 1715
- Eşeğin gözü, işin sonunu görmediğinden eşek, çift gözlü olsa da tek gözlü hükmündedir.
-
این سخن پایان ندارد وان خفیف ** می‌نویسد رقعه در طمع رغیف
- Bu sözün sonu yoktur... O hafif akıllı, ekmek tamahı ile padişaha mektup yazmaya koyuldu.
-
بقیه‌ی نوشتن آن غلام رقعه به طلب اجری
- Nafaka istemek için kölenin padişaha mektup yazması
-
رفت پیش از نامه پیش مطبخی ** کای بخیل از مطبخ شاه سخی
- Mektubu yazmadan mutfak eminine gitti... Ey cömert padişahın mutfağındaki hasis adam, dedi...
-
دور ازو وز همت او کین قدر ** از جری‌ام آیدش اندر نظر
- Nafakamdan bu kadar şey kesmek padişahtan, padişahın himmetinden uzaktır!
-
گفت بهر مصلحت فرموده است ** نه برای بخل و نه تنگی دست
- Mutfak emini dedi ki: öyle iktiza etmiştir de ondan kesmiştir... Ne hasisliktendir bu, ne de darlığından!
-
گفت دهلیزیست والله این سخن ** پیش شه خاکست هم زر کهن 1720
- Köle, hayır dedi... Vallahi bu söz, bu emir, padişahın değildir... Padişahın yanında eski altın bile topraktır âdeta!
-
مطبخی ده گونه حجت بر فراشت ** او همه رد کرد از حرصی که داشت
- Mutfak emini, ona on türlü delil getirdi... Fakat o hırsından hepsini reddetti.
-
چون جری کم آمدش در وقت چاشت ** زد بسی تشنیع او سودی نداشت
- Kuşluk vakti nafakası az gelince bir hayli söylendi, kötü sözler söyledi, fakat hiçbir faydası olmadı.
-
گفت قاصد می‌کنید اینها شما ** گفت نه که بنده فرمانیم ما
- Dedi ki: siz bunu kasten yapıyorsunuz. Mutfak emini “hayır biz emir kuluyuz!”
-
این مگیر از فرع این از اصل گیر ** بر کمان کم زن که از بازوست تیر
- Bunu feri’den sanma, asıldandır bu... Yaya pek kabahat bulma, oku atan koldur.
-
ما رمیت اذ رمیت ابتلاست ** بر نبی کم نه گنه کان از خداست 1725
- “Attığın vakit sen atmadın” ayeti bir iptilâdır... Fakat Peygambere de pek günah bulma; bu iş Allah’tandır!
-
آب از سر تیره است ای خیره‌خشم ** پیشتر بنگر یکی بگشای چشم
- “A gözü kamaşmış adam, su baştan bulanıktır... Gözünü bir iyice aç da işin önüne bak!” dedi.
-
شد ز خشم و غم درون بقعه‌ای ** سوی شه بنوشت خشمین رقعه‌ای
- Köle kızgınlıkla, dertle bir bucağa çekildi, padişaha kızgınlığını bildirir bir mektup yazdı.