لب ببند ار چه فصاحت دست داد ** دم مزن والله اعلم بالرشاد

لب ببند ار چه فصاحت دست داد ** دم مزن والله اعلم بالرشاد 2145

Fasahat el verdi ama dudağını yum, sus; Allah, doğruyu daha iyi bilir!

برکنار بامی ای مست مدام ** پست بنشین یا فرود آ والسلام

Ey daimi sarhoş, sen dam kenarındasın... Ya otur, ya aşağıya in vesselam!

هر زمانی که شدی تو کامران ** آن دم خوش را کنار بام دان

Ne vakit muradına erersen o hoş zaman dam kıyısına gelişindir, böyle bil bunu.

بر زمان خوش هراسان باش تو ** هم‌چو گنجش خفیه کن نه فاش تو

İyi zamanda kork... O zamanı define gibi sakla, açığa vurma.

تا نیاید بر ولا ناگه بلا ** ترس ترسان رو در آن مکمن هلا

Açığa vurma da sevgiye ansızın bir bela gelip çatmasın... Kendine gel de o gizlilik yerinde korka korka yürü.

ترس جان در وقت شادی از زوال ** زان کنار بام غیبست ارتحال 2150

Neşeli zamanda neşenin geçip gitmesinden korkarsın... İşte bu, gayp damından canın göçüp gitmesidir.

گر نمی‌بینی کنار بام راز ** روح می‌بیند که هستش اهتزاز

Sır damının kenarını, sen görmüyorsun ruh görüyor da tir tir titriyor.

هر نکالی ناگهان کان آمدست ** بر کنار کنگره‌ی شادی بدست

Ansızın gelip çatan her belâ, neşe damının korkuluğu kıyısında gelip çatmıştır.

جز کنار بام خود نبود سقوط ** اعتبار از قوم نوح و قوم لوط

İnsan, damın kenarında olmadıkça düşmez Nuh ve Lût kavimlerine bak da ibret al.

بیان سبب فصاحت و بسیارگویی آن فضول به خدمت رسول علیه‌السلام

O boşboğazın Rasul aleyhisselâm huzurunda fasih söz söylemesinin ve çok konuşmasının sebebi

پرتو مستی بی‌حد نبی ** چون بزد هم مست و خوش گشت آن غبی

Peygamber’in hadsiz sarhoşluğundan o aptala bir ışık vurmuş, onu neşelendirmiş, sarhoş etmişti.

لاجرم بسیارگو شد از نشاط ** مست ادب بگذاشت آمد در خباط 2155

Neşesinden çok konuşmaya başladı. Sarhoş, ebedi bırakır, baş aşağı düşer!

نه همه جا بی‌خودی شر می‌کند ** بی‌ادب را می چنان‌تر می‌کند

Fakat her yerde kendinden geçen, kötülük etmez... Şarap zaten edepsiz olanı edepsiz eder.

گر بود عاقل نکو فر می‌شود ** ور بود بدخوی بتر می‌شود

Şarap içen akıllıysa daha ziyade akıllı olur... Kötü huylu ise büsbütün berbat bir hale gelir.

لیک اغلب چون بدند و ناپسند ** بر همه می را محرم کرده‌اند

Fakat insanların çoğu kötü ve ahlâksız olduğundan şarabı herkese haram ettiler.

بیان رسول علیه السلام سبب تفضیل و اختیار کردن او آن هذیلی را به امیری و سرلشکری بر پیران و کاردیدگان

Rasul aleyhisselâm’ın Huzeyl kabilesine mensup olan genci ihtiyarlara, tecrübelilere üstün tutup seçmesinde ve başbuğ yapmasındaki sebep

حکم اغلب راست چون غالب بدند ** تیغ را از دست ره‌زن بستدند

Hüküm üstünündür halkın çoğu da kötüdür; bu yüzden kılıcı yol kesicilerin elinden aldılar.

گفت پیغامبر کای ظاهرنگر ** تو مبین او را جوان و بی‌هنر 2160

Peygamber dedi ki: Ey işin dış yüzünü gören, sen onu genç ve hünersiz görme.

ای بسا ریش سیاه و مردت پیر ** ای بسا ریش سپید و دل چو قیر

Nice kara sakallı ihtiyarlar vardır... Nice de gönülleri, zift gibi kapkara aksakallılar.

عقل او را آزمودم بارها ** کرد پیری آن جوان در کارها

Onun aklını defalarca denedim... O genç işlerde ihtiyarlık etti.

پیر پیر عقل باشد ای پسر ** نه سپیدی موی اندر ریش و سر

İhtiyar, akıl ihtiyarıdır oğlum... Saçın, sakalın ağarmasıyla adam, adam olmaz.

از بلیس او پیرتر خود کی بود ** چونک عقلش نیست او لاشی بود

İblis’ten daha ihtiyar kim var? Fakat değil mi ki aklı yok, hiçbir şeye yaramaz.

طفل گیرش چون بود عیسی نفس ** پاک باشد از غرور و از هوس 2165

Birisi çocuktur ama İsa nefesli, gururdan, hevesten arınmış olursa ona nasıl çocuk diyebilirsin?

آن سپیدی مو دلیل پختگیست ** پیش چشم بسته کش کوته‌تگیست

Saç ağarması, ancak gözü bağlı ve kısa görüşlü kişiye göre pişkinlik alâmetidir.

آن مقلد چون نداند جز دلیل ** در علامت جوید او دایم سبیل

O mukallit, alâmet olarak delilden başka bir şey bilmediği için daima buna yol arar.

بهر او گفتیم که تدبیر را ** چونک خواهی کرد بگزین پیر را

Onun için bir işe girişeceksen o pire danış dedi.

آنک او از پرده‌ی تقلید جست ** او به نور حق ببیند آنچ هست

Çünkü o, taklit perdesinden çıkmış kurtulmuştur da ne varsa her şeyi Allah nuru ile görür.