از بلیس او پیرتر خود کی بود ** چونک عقلش نیست او لاشی بود

طفل گیرش چون بود عیسی نفس ** پاک باشد از غرور و از هوس 2165

آن سپیدی مو دلیل پختگیست ** پیش چشم بسته کش کوته‌تگیست

آن مقلد چون نداند جز دلیل ** در علامت جوید او دایم سبیل

بهر او گفتیم که تدبیر را ** چونک خواهی کرد بگزین پیر را

آنک او از پرده‌ی تقلید جست ** او به نور حق ببیند آنچ هست

نور پاکش بی‌دلیل و بی‌بیان ** پوست بشکافد در آید در میان 2170

پیش ظاهربین چه قلب و چه سره ** او چه داند چیست اندر قوصره

ای بسا زر سیه کرده بدود ** تا رهد از دست هر دزدی حسود

ای بسا مس زر اندوده به زر ** تا فروشد آن به عقل مختصر

ما که باطن‌بین جمله‌ی کشوریم ** دل ببینیم و به ظاهر ننگریم

قاضیانی که به ظاهر می‌تنند ** حکم بر اشکال ظاهر می‌کنند 2175

چون شهادت گفت و ایمانی نمود ** حکم او مومن کنند این قوم زود

بس منافق کاندرین ظاهر گریخت ** خون صد مومن به پنهانی بریخت

جهد کن تا پیر عقل و دین شوی ** تا چو عقل کل تو باطن‌بین شوی

از عدم چون عقل زیبا رو گشاد ** خلعتش داد و هزارش نام داد

کمترین زان نامهای خوش‌نفس ** این که نبود هیچ او محتاج کس 2180

گر به صورت وا نماید عقل رو ** تیره باشد روز پیش نور او

ور مثال احمقی پیدا شود ** ظلمت شب پیش او روشن بود

کو ز شب مظلم‌تر و تاری‌ترست ** لیک خفاش شقی ظلمت‌خرست

اندک اندک خوی کن با نور روز ** ورنه خفاشی بمانی بیفروز

عاشق هر جا شکال و مشکلیست ** دشمن هر جا چراغ مقبلیست 2185

ظلمت اشکال زان جوید دلش ** تا که افزون‌تر نماید حاصلش

تا ترا مشغول آن مشکل کند ** وز نهاد زشت خود غافل کند

علامت عاقل تمام و نیم‌عاقل و مرد تمام و نیم‌مرد و علامت شقی مغرور لاشی

عاقل آن باشد که او با مشعله‌ست ** او دلیل و پیشوای قافله‌ست