از پی سوراخ بینی رست گل ** بو وظیفه‌ی بینی آمد ای عتل

بوی گل بهر مشامست ای دلیر ** جای آن بو نیست این سوراخ زیر

کی ازین جا بوی خلد آید ترا ** بو ز موضع جو اگر باید ترا

هم‌چنین حب الوطن باشد درست ** تو وطن بشناس ای خواجه نخست 2230

گفت آن ماهی زیرک ره کنم ** دل ز رای و مشورتشان بر کنم

نیست وقت مشورت هین راه کن ** چون علی تو آه اندر چاه کن

محرم آن آه کم‌یابست بس ** شب رو و پنهان‌روی کن چون عسس

سوی دریا عزم کن زین آب‌گیر ** بحر جو و ترک این گرداب گیر

سینه را پا ساخت می‌رفت آن حذور ** از مقام با خطر تا بحر نور 2235

هم‌چو آهو کز پی او سگ بود ** می‌دود تا در تنش یک رگ بود

خواب خرگوش و سگ اندر پی خطاست ** خواب خود در چشم ترسنده کجاست

رفت آن ماهی ره دریا گرفت ** راه دور و پهنه‌ی پهنا گرفت

رنجها بسیار دید و عاقبت ** رفت آخر سوی امن و عافیت

خویشتن افکند در دریای ژرف ** که نیابد حد آن را هیچ طرف 2240

پس چو صیادان بیاوردند دام ** نیم‌عاقل را از آن شد تلخ کام

گفت اه من فوت کردم فرصه را ** چون نگشتم همره آن رهنما

ناگهان رفت او ولیکن چونک رفت ** می‌ببایستم شدن در پی بتفت

بر گذشته حسرت آوردن خطاست ** باز ناید رفته یاد آن هباست

قصه‌ی آن مرغ گرفته کی وصیت کرد کی بر گذشته پشیمانی مخور تدارک وقت اندیش و روزگار مبر در پشیمانی

آن یکی مرغی گرفت از مکر و دام ** مرغ او را گفت ای خواجه‌ی همام 2245

به تو بسی گاوان و میشان خورده‌ای ** تو بسی اشتر به قربان کرده‌ای

تو نگشتی سیر زانها در زمن ** هم نگردی سیر از اجزای من

هل مرا تا که سه پندت بر دهم ** تا بدانی زیرکم یا ابلهم

اول آن پند هم در دست تو ** ثانیش بر بام کهگل بست تو

وآن سوم پند دهم من بر درخت ** که ازین سه پند گردی نیکبخت 2250

آنچ بر دستست اینست آن سخن ** که محالی را ز کس باور مکن