-
گفت نتوانی و طاقت نبودت ** حس ضعیفست و تنک سخت آیدت
- Cebrail dedi ki: "Takatın yoktur göremezsin... duygu zayıftır, pek yufkadır!"
-
گفت بنما تا ببیند این جسد ** تا چد حد حس نازکست و بی‌مدد
- Peygamber "Görün bakayım da bu beden, duygunun ne derece zayıf ve kuvvetsiz olduğunu anlasın" dedi.
-
آدمی را هست حس تن سقیم ** لیک در باطن یکی خلقی عظیم
- İnsanın bedenine Ait duygusu noksandır. Fakat içinde pek ulu, güzel bir huy vardır.
-
بر مثال سنگ و آهن این تنه ** لیک هست او در صفت آتش‌زنه 3760
- İnsanın bedeni ile ruhu taşla demire benzer. Fakat bu taşla demir, sıfat ve eser bakımından bir çakmaktır.
-
سنگ وآهن مولد ایجاد نار ** زاد آتش بر دو والد قهربار
- Ateş, taşla demirden doğar... doğar da bu iki babaya kahırlar yağdırır!
-
باز آتش دستکار وصف تن ** هست قاهر بر تن او و شعله‌زن
- Ateş, bedene ait bir sıfattır... fakat bedeni kahreder, alevler çıkarır!
-
باز در تن شعله ابراهیم‌وار ** که ازو مقهور گردد برج نار
- Öyle olduğu halde yine bedende öyle bir ışık vardır ki ışık, İbrahim gibi ateş burcunu kahreder!
-
لاجرم گفت آن رسول ذو فنون ** رمز نحن الاخرون السابقون
- Hâsılı o bilgili peygamber "Biz, ileri gidenlerin artta gelenleriyiz" remzini söyledi.
-
ظاهر این دو بسندانی زبون ** در صفت از کان آهنها فزون 3765
- Görünüşte bu ikisi de bir örse zebundur ama sıfat ve tesir bakımından demir madenlerinden bile üstündür.
-
پس به صورت آدمی فرع جهان ** وز صفت اصل جهان این را بدان
- İşte insan da görünüşte cihanın fer'i dir... fakat sıfat bakımından insanı, cihanın, aslı bil!
-
ظاهرش را پشه‌ای آرد به چرخ ** باطنش باشد محیط هفت چرخ
- İnsan zâhiren bir sivri sineğin tesiriyle mustarip olur; fakat içyüzü, yedi kat göğü bile kaplamıştır.
-
چونک کرد الحاح بنمود اندکی ** هیبتی که که شود زومند کی
- Peygamber, Cebrail'in asli suretiyle görünmesine ısrar edince Cebrail, birazcık göründü... fakat öyle heybetliydi ki dağ bile görse paramparça olurdu.
-
شهپری بگرفته شرق و غرب را ** از مهابت گشت بیهش مصطفی
- Bir kanadı doğuydu, batıyı kaplayıverdi... Mustafa, görünce heybetinden kendinden geçti.
-
چون ز بیم و ترس بیهوشش بدید ** جبرئیل آمد در آغوشش کشید 3770
- Cebrail Mustafa'yı korkusundan baygın bir halde görünce kucakladı, bağrına bastı.
-
آن مهابت قسمت بیگانگان ** وین تجمش دوستان را رایگان
- O heybet, yabancıların nasibi... bu lûtufsa dostların kısmeti!
-
هست شاهان را زمان بر نشست ** هول سرهنگان و صارمها به دست
- Padişahlar, tahtlarına, oturdular mı çevrelerinde ellerinde kılıçları bulunan heybetli çavuşlar bulunur.
-
دور باش و نیزه و شمشیرها ** که بلرزند از مهابت شیرها
- Bu çavuşlarda sopalar, mızraklar, kılıçlar vardır... aslanlar bile onları görse heybetlerinden titrerler.
-
بانگ چاوشان و آن چوگانها ** که شود سست از نهیبش جانها
- Çavuşların seslerinden, çevgânlarından canlar ürker, heybetlerinden herkes korkar!
-
این برای خاص وعام ره‌گذر ** که کندشان از شهنشاهی خبر 3775
- Fakat bu yoldaki alelâde, yahut ileri gelen halka, padişahlar padişahından haber vermek içindir.
-
از برای عام باشد این شکوه ** تا کلاه کبر ننهند آن گروه
- Bu heybet, halk ululanmasın, kimse başına ululuk külâhını giymesin diyedir, halka bir gösteriştir.
-
تا من و ماهای ایشان بشکند ** نفس خودبین فتنه و شر کم کند
- Bu suretle onların benliğinin kırılması, kendini görüp beğenen nefsin, az fesatta bulunması, az kötülük etmesi istenir.
-
شهر از آن آمن شود کان شهریار ** دارد اندر قهر زخم و گیر و دار
- Padişahın kahır zamanı kudreti ve gazabı bulunduğu bu suretle halka bildirilmiş olur da şehir emniyette kalır.
-
پس بمیرد آن هوسها در نفوس ** هیبت شه مانع آید زان نحوس
- Böyle nefislerdeki kötülük hevesleri ölür... padişahın heybeti, o kötülüklere mâni olur.
-
باز چون آید به سوی بزم خاص ** کی بود آنجا مهابت یا قصاص 3780
- Fakat padişah hususi meclislere geldi mi orada heybet mi kalır, kısas mı?
-
حلم در حلمست و رحمتها به جوش ** نشنوی از غیر چنگ و ناخروش
- Padişah orada pek halimdir; merhametleri coşar... âlemde ancak çenkle neyin coşkunluğunu işitirsin.