-
گردن اسپ ار بگیرد بر خورد ** ور بگیرد پاش بستاند لگد
- Atın boynunu tutarsa murat alır, maksadına erişir... Fakat ayağını yakalarsa tekmeyi yer!
-
کم نشین بر اسپ توسن بی‌لگام ** عقل و دین را پیشوا کن والسلام 465
- Gemsiz ve serkeş ata pek yaklaşma... Kendine aklı ve dini kılavuz et, onlara uy vesselâm!
-
اندرین آهنگ منگر سست و پست ** کاندرین ره صبر و شق انفسست
- Bu azmini sakın hor görme, ehemmiyetsiz sanma... bu yolda sabır lazım, çekilecek mihnetlere tahammül gerek!
-
بقیه‌ی قصه‌ی بنای مسجد اقصی
- Mescid-i Aksâ’nın binası
-
چون سلیمان کرد آغاز بنا ** پاک چون کعبه همایون چون منی
- Süleyman, Kâbe gibi temiz, Mina gibi yüce olan o yapıya başladı.
-
در بنااش دیده می‌شد کر و فر ** نی فسرده چون بناهای دگر
- Yapısında tekellüflerde bulundu... Öbür yapılar gibi rasgele ve değersiz bir yapı değildi o!
-
در بنا هر سنگ کز که می‌سکست ** فاش سیروا بی‌همی گفت از نخست
- Yapı için dağdan kesilen her taş, apaçık “Önce beni götürün” derdi.
-
هم‌چو از آب و گل آدم‌کده ** نور ز آهک پاره‌ها تابان شده 470
- 470.Âdem’in yoğrulduğu su ve toprak gibi o yapının her kerpicinden nur parladı.
-
سنگ بی‌حمال آینده شده ** وان در و دیوارها زنده شده
- Taş, hammalsız geliyordu... o kapı, o duvarlar, âdeta canlıydı.
-
حق همی‌گوید که دیوار بهشت ** نیست چون دیوارها بی‌جان و زشت
- Allah daima der ki: Cennetin duvarları, bu duvarlar gibi cansız ve çirkin değildir.
-
چون در و دیوار تن با آگهیست ** زنده باشد خانه چون شاهنشهیست
- Ten kapısı, ten duvarı gibi uyanıktır... Cennet evi de diridir; çünkü padişahlar padişahına mensuptur orası!
-
هم درخت و میوه هم آب زلال ** با بهشتی در حدیث و در مقال
- Ağaç da cennet ehliyle konuşur, söz söyler, meyve de, akan duru sular da!
-
زانک جنت را نه ز آلت بسته‌اند ** بلک از اعمال و نیت بسته‌اند 475
- Çünkü cenneti aletle yapmamışlardır ki... Orası amellerden, niyetlerden yapılmadır.
-
این بنا ز آب و گل مرده بدست ** وان بنا از طاعت زنده شدست
- Bu yapı ölü sudan, ölü topraktan yapılmıştır; o yapı diri ibadetlerle kurulmuştur.
-
این به اصل خویش ماند پرخلل ** وان به اصل خود که علمست و عمل
- Bu aslına benzer, dağınıklıklarla doludur... O da aslı olan ilme, amele benzer!
-
هم سریر و قصر و هم تاج و ثیاب ** با بهشتی در سال و در جواب
- Oradaki taht da, köşk de, taç da, elbise de cennet ehline sorular sorar, cevaplar verir!
-
فرش بی‌فراش پیچیده شود ** خانه بی‌مکناس روبیده شود
- Döşemesi, döşeyen olmaksızın döşenmiştir... O ev, süpürgesiz süpürülmüş, temizlenmiştir!
-
خانه‌ی دل بین ز غم ژولیده شد ** بی‌کناس از توبه‌ای روبیده شد 480
- Gönül evine bak! Gamla tozlandı mı süpürgeci olmaksızın tövbeyle süpürülür, arınır.
-
تخت او سیار بی‌حمال شد ** حلقه و در مطرب و قوال شد
- O yurdun tahtı, kimse taşıyıp götürmeksizin gider yürür... Kapı halkası da güzel seslerle şarkılar söyler, çalgılar çalar, kapı da!
-
هست در دل زندگی دارالخلود ** در زبانم چون نمی‌آید چه سود
- Gönülde de o ebediyet yurdu olan cennetin diriliği var... Fakat ne fayda, dilime gelmiyor ki, söyleyemiyorum ki!
-
چون سلیمان در شدی هر بامداد ** مسجد اندر بهر ارشاد عباد
- Süleyman her sabah çağı halkı irşad için mescide girdi mi,
-
پند دادی گه بگفت و لحن و ساز ** گه به فعل اعنی رکوعی یا نماز
- Gâh sözle, gâh nameyle, sazla gâh işle, yani rükû ederek yahut namaz kılarak halka öğüt verirdi.
-
پند فعلی خلق را جذاب‌تر ** که رسد در جان هر باگوش و کر 485
- İşle olan öğüt, halkı daha ziyade çeker... Çünkü bu öğüdü sağırların bile can kulakları duyar!
-
اندر آن وهم امیری کم بود ** در حشم تاثیر آن محکم بود
- Sonra bu öğüt de emirlik vehmi de az olur... Bu yüzden halka adamakıllı tesir eder!
-
قصه‌ی آغاز خلافت عثمان رضی الله عنه و خطبه‌ی وی در بیان آنک ناصح فعال به فعل به از ناصح قوال به قول
- Allah razı olsun, Osman’ın ilk halifeliğindeki hutbesi, işe öğüt veren, sözle öğüt verenden yeğdir.
-
قصه‌ی عثمان که بر منبر برفت ** چون خلافت یافت بشتابید تفت
- Osman, halife olur olmaz hemen koşup minbere çıktı.
-
منبر مهتر که سه‌پایه بدست ** رفت بوبکر و دوم پایه نشست
- Ulular ulusu peygamberin minberi üç basamaktı. Ebubekir, minbere çıkınca ikinci basamağa,