مرغ فتنه دانه بر بامست او ** پر گشاده بسته‌ی دامست او

مرغ فتنه دانه بر بامست او ** پر گشاده بسته‌ی دامست او 620

Taneye kapılmış kuş dam üstündedir ama kanadı açık olduğu halde tuzağa tutulmuştur o!

چون به دانه داد او دل را به جان ** ناگرفته مر ورا بگرفته دان

Mademki gönlünü canla başla taneye verdi... Sen onu tutulmadan tutulmuş bil!

آن نظرها که به دانه می‌کند ** آن گره دان کو به پا برمی‌زند

Taneye bakıp duruyor ya... Sen o bakışları, ayağına vurulan düğüm say!

دانه گوید گر تو می‌دزدی نظر ** من همی دزدم ز تو صبر و مقر

Tane, sen şimdi bana hırsızlama bakıyorsun ama hele sabret; asıl ben seni çalıyorum;

چون کشیدت آن نظر اندر پیم ** پس بدانی کز تو من غافل نیم

O bakış, sonunda seni bana çekince anlarsın ki ben senden gafil değilim der!

قصه‌ی عطاری کی سنگ ترازوی او گل سرشوی بود و دزدیدن مشتری گل خوار از آن گل هنگام سنجیدن شکر دزدیده و پنهان

Terazinin dirhemi baş yıkayacak kil olan aktarın kilini, aktar şeker tartarken kil yemeyi âdet edinmiş olan müşterinin gizlice ve hırsızlama çalması

پیش عطاری یکی گل‌خوار رفت ** تا خرد ابلوج قند خاص زفت 625

Toprak yemeyi adet edinmiş olan birisi bir aktara gidip kelle şekeri almak istedi.

پس بر عطار طرار دودل ** موضع سنگ ترازو بود گل

O hilebaz ve gönlü bozuk aktarın terazisinde dirhem ve taş yerine toprak vardı.

گفت گل سنگ ترازوی منست ** گر ترا میل شکر بخریدنست

Dedi ki: Benim terazimin dirhemi topraktır. Şeker almaya niyetin varsa sabret de dirhem bulayım.

گفت هستم در مهمی قندجو ** سنگ میزان هر چه خواهی باش گو

Adam “Mühim bir işim var, şeker almam lazım... Dirhemin ne olursa olsun, zararı yok” dedi.

گفت با خود پیش آنک گل‌خورست ** سنگ چه بود گل نکوتر از زرست

Kendi kendisine de “Toprak yemeyi adet edinen kişiye taş nedir ki? Toprak altından daha iyi!

هم‌چو آن دلاله که گفت ای پسر ** نو عروسی یافتم بس خوب‌فر 630

Hani o kılavuz kadın gibi... Oğlum, pek güzel bir kız buldum.

سخت زیبا لیک هم یک چیز هست ** که آن ستیره دختر حلواگرست

Pek güzel ama ondan başka bir şey daha var: o namuslu kız, helvacı kızı demiş de,

گفت بهتر این چنین خود گر بود ** دختر او چرب و شیرین‌تر بود

Evlenecek adam böyle olması daha iyi ya... Helvacının kızı daha yağlı, daha tatlı olur demiş!

گر نداری سنگ و سنگت از گلست ** این به و به گل مرا میوه‌ی دلست

Onun gibi senin de taş dirhemin yok da taş yerine toprak kullanıyorsan daha iyi ya... Toprak benim gönlümün istediği meyve!” diyordu.

اندر آن کفه‌ی ترازو ز اعتداد ** او به جای سنگ آن گل را نهاد

Aktar, terazisinin dirhem gözüne dirhem vazifesini gören taş yerine toprak parçasını koydu.

پس برای کفه‌ی دیگر به دست ** هم به قدر آن شکر را می‌شکست 635

Öbür gözüne koymak üzere de o toprağın ağırlığınca şeker kırmaya koyuldu.

چون نبودش تیشه‌ای او دیر ماند ** مشتری را منتظر آنجا نشاند

Şekeri kesip kıracak bir aleti olmadığı için biraz gecikti, müşteriyi de orada bıraktı.

رویش آن سو بود گل‌خور ناشکفت ** گل ازو پوشیده دزدیدن گرفت

Aktarın yüzü öbür yanaydı... Toprak yemeyi adet edinmiş olan müşteri, dayanamadı... Gizlice ve güya aktara göstermeden toprağı koparıp yemeye başladı.

ترس ترسان که نباید ناگهان ** چشم او بر من فتد از امتحان

Ansızın döner de beni görüverir diye de korkmaktaydı.

دید عطار آن و خود مشغول کرد ** که فزون‌تر دزد هین ای روی‌زرد

Aktar, bunu gördü... Gördü ama kendisini meşgul gösterdi. Diyordu ki: “A sararmış suratlı, hadi biraz daha fazla çal!

گر بدزدی وز گل من می‌بری ** رو که هم از پهلوی خود می‌خوری 640

Toprağımı çalıyorsan bana bir şey olmuyor; sen, adeta kendi yanından et koparıyor, kendi etini yiyorsun!

تو همی ترسی ز من لیک از خری ** من همی‌ترسم که تو کمتر خوری

Benden korkup duruyorsun ya eşekliğinden... Ben de az yiyeceksin diye korkmaktayım!

گرچه مشغولم چنان احمق نیم ** که شکر افزون کشی تو از نیم

Meşgulüm ama kamışımdan sana fazla şeker verecek kadar da ahmak değilim ben!

چون ببینی مر شکر را ز آزمود ** پس بدانی احمق و غافل کی بود

Alacağın şekeri görünce kimin ahmak ve gafil olduğunu anlarsın, hele dur”

مرغ زان دانه نظر خوش می‌کند ** دانه هم از دور راهش می‌زند

Kuş, o taneye baktıkça bakar, hoşlanır ama tane de uzaktan o kuşun yolunu vurur!