ای که تو طالب نه‌ای تو هم بیا ** تا طلب یابی ازین یار وفا

ای که تو طالب نه‌ای تو هم بیا ** تا طلب یابی ازین یار وفا 725

Ey dilemeyen sen de gel... Sen de gel de bu vefalı sevgiliden dilek sahibi olasın!

سبب هجرت ابراهیم ادهم قدس الله سره و ترک ملک خراسان

Allah sırrını kutlasın, İbrahim Edhemin ülkesinden göçmesindeki sebep ve Horasan saltanatını terk etmesi

ملک برهم زن تو ادهم‌وار زود ** تا بیابی هم‌چو او ملک خلود

Sen de Edhem gibi devlet ve saltanatı hemencecik terk et de ebedi bir saltanata eriş!

خفته بود آن شه شبانه بر سریر ** حارسان بر بام اندر دار و گیر

İbrahim Edhem, geceleyin tahtında uyumaktaydı. Gözcüler, bekçiler de damda gürültü edip duruyorlardı.

قصد شه از حارسان آن هم نبود ** که کند زان دفع دزدان و رنود

Padişah, bekçilerin hırsızları ve kötü kişileri defetmelerini istemiyordu.

او همی دانست که آن کو عادلست ** فارغست از واقعه آمن دلست

Çünkü kendisinin adâlet sahibi olduğunu, kendisine hiçbir kötülük gelmeyeceğini biliyordu, gönlü emindi.

عدل باشد پاسبان گامها ** نه به شب چوبک‌زنان بر بامها 730

Muratları, dilekleri koruyan adalettir... Geceleyin damlarda sopalarını kakıp gezen bekçiler değil!

لیک بد مقصودش از بانگ رباب ** هم‌چو مشتاقان خیال آن خطاب

Fakat padişahın, rebap sesini dinlemeden maksadı, iştiyaklar çekenler gibi Allah hitabını hayal etmekti.

ناله‌ی سرنا و تهدید دهل ** چیزکی ماند بدان ناقور کل

Zurna ve davul sesleri, bir parçacık o külli nefirin, kıyamet gününde çalınacak olan Sur’un sesine benzer.

پس حکیمان گفته‌اند این لحنها ** از دوار چرخ بگرفتیم ما

Hakîmler, bu musiki nağmelerini göklerin dönüşünden aldık demişlerdir.

بانگ گردشهای چرخست این که خلق ** می‌سرایندش به طنبور و به حلق

Halkın tamburla çaldığı, ağızla söylediği bu şarkılar, nağmeler, hep göğün hareketinden alınmadır.

مومنان گویند که آثار بهشت ** نغز گردانید هر آواز زشت 735

Müminler derler ki cennetin tesiriyle bütün kötü ve çirkin sesler de latif olur.

ما همه اجزای آدم بوده‌ایم ** در بهشت آن لحنها بشنوده‌ایم

Biz hepimiz Âdem’in cüz’üleriydik... Cennette o nağmeleri dinledik, duyduk!

گرچه بر ما ریخت آب و گل شکی ** یادمان آمد از آنها چیزکی

Gerçi suyla toprak, bize bir şüphe verdi ama yine o nağmeleri birazcık hatırlıyoruz.

لیک چون آمیخت با خاک کرب ** کی دهند این زیر و آن بم آن طرب

Fakat musibet toprağıyla karıştıktan sonra bu zir ve bem perdeleri, nereden o nağmeleri verecek?

آب چون آمیخت با بول و کمیز ** گشت ز آمیزش مزاجش تلخ و تیز

Su, sidik ve pislikle karışınca bozulur, mizacı acı ve sert bir hale gelir.

چیزکی از آب هستش در جسد ** بول گیرش آتشی را می‌کشد 740

İnsanın cesedinde de birazcık su vardır... Sen onu sidik bile saysan yine ateşi söndürür ya!

گر نجس شد آب این طبعش بماند ** که آتش غم را به طبع خود نشاند

Su, pis bile olsa yine tabiatı bakidir... O tabiatla gam ateşini söndürür!

پس غدای عاشقان آمد سماع ** که درو باشد خیال اجتماع

İş bu yüzden güzel sesi dinlemek âşıklara gıdadır... Çünkü güzel ses dinlemede kalp huzuru ve Allah ile birleşme zevki vardır.

قوتی گیرد خیالات ضمیر ** بلک صورت گردد از بانگ و صفیر

Adamın içindeki hayâller kuvvetlenir, hatta hayaller, o güzel sesten, o güzel nağmeden suretlere bürünür.

آتش عشق از نواها گشت تیز ** آن چنان که آتش آن جوزریز

Suya ceviz atanın ateşi nasıl kuvvetlendiyse aşk ateşi de güzel seslerle kuvvet bulunur!

حکایت آن مرد تشنه کی از سر جوز بن جوز می‌ریخت در جوی آب کی در گو بود و به آب نمی‌رسید تا به افتادن جوز بانگ آب# بشنود و او را چو سماع خوش بانگ آب اندر طرب می‌آورد

Susuz adamın ceviz ağacına binip silkelemesi ve cevizlerin çukurdaki, erişemediği suya düşmesi, bu suretle suyun sesini duyup onunla zevklenmesi, neşelenmesi

در نغولی بود آب آن تشنه راند ** بر درخت جوز جوزی می‌فشاند 745

Su, pek derin yerdeydi... Susuzun biri suyun üst tarafında bulunan ceviz ağacına binmiş, ağacı silkeliyordu.

می‌فتاد از جوزبن جوز اندر آب ** بانگ می‌آمد همی دید او حباب

Ağaçtan cevizler, suya düştükçe suyun sesini dinliyor, sudan meydana gelen habbeleri seyrediyordu.

عاقلی گفتش که بگذار ای فتی ** جوزها خود تشنگی آرد ترا

Bir akıllı adam, bunu görüp dedi ki: Yiğidim bu cevizler, seni susatır!

بیشتر در آب می‌افتد ثمر ** آب در پستیست از تو دور در

Suya bir hayli ceviz düşüyor ama su derinde... Senden uzakta!

تا تو از بالا فرو آیی به زور ** آب جویش برده باشد تا به دور

Sen, yukarıdan aşağıya zahmetlerle ininceye kadar su da onları daha uzağa götürecek!