English    Türkçe    فارسی   

4
746-770

  • می‌فتاد از جوزبن جوز اندر آب ** بانگ می‌آمد همی دید او حباب
  • Ağaçtan cevizler, suya düştükçe suyun sesini dinliyor, sudan meydana gelen habbeleri seyrediyordu.

  • عاقلی گفتش که بگذار ای فتی ** جوزها خود تشنگی آرد ترا
  • Bir akıllı adam, bunu görüp dedi ki: Yiğidim bu cevizler, seni susatır!

  • بیشتر در آب می‌افتد ثمر ** آب در پستیست از تو دور در
  • Suya bir hayli ceviz düşüyor ama su derinde... Senden uzakta!

  • تا تو از بالا فرو آیی به زور ** آب جویش برده باشد تا به دور
  • Sen, yukarıdan aşağıya zahmetlerle ininceye kadar su da onları daha uzağa götürecek!

  • گفت قصدم زین فشاندن جوز نیست ** تیزتر بنگر برین ظاهر مه‌ایست 750
  • Adam dedi ki: Benim bu ağaç silkelemeden maksadım ceviz toplamak değil... Görünüşe bakma da maksadıma iyi dikkat et!

  • قصد من آنست که آید بانگ آب ** هم ببینم بر سر آب این حباب
  • Benim maksadım suyun sesini işitmek ve suda hâsıl olan şu habbeleri görmektir.

  • تشنه را خود شغل چه بود در جهان ** گرد پای حوض گشتن جاودان
  • Âlemde susuzun, daima havuzun çevresinde dönüp dolaşmaktan başka ne işi var?

  • گرد جو و گرد آب و بانگ آب ** هم‌چو حاجی طایف کعبه‌ی صواب
  • Hacının Kâbe’nin çevresini tavaf etmesi gibi o da ırmağın, suyun çevresinde dolanır, suyun sesini dinler durur!

  • هم‌چنان مقصود من زین مثنوی ** ای ضیاء الحق حسام‌الدین توی
  • İşte ey halk ziyası Hüsameddin, o susuzun maksadı gibi benim de bu Mesnevi’den maksadım sensin.

  • مثنوی اندر فروع و در اصول ** جمله آن تست کردستی قبول 755
  • Mesnevi, ferileri bakımından da, asılları bakımından da tamamı ile senindir... onu sen kabul etmişsindir.

  • در قبول آرند شاهان نیک و بد ** چون قبول آرند نبود بیش رد
  • Padişahlar, iyiyi de kabul ederler, kötüyü de... Bir şeyi kabul ettiler mi artık reddetmezler.

  • چون نهالی کاشتی آبش بده ** چون گشادش داده‌ای بگشا گره
  • Mademki bir fidan diktin, onu sula... Mademki açtın düğümleme!

  • قصدم از الفاظ او راز توست ** قصدم از انشایش آواز توست
  • Mesnevi’deki sözlerden maksadım senin sırrın, onu şiir halinde söylemedeki muradım senin sesindir.

  • پیش من آوازت آواز خداست ** عاشق از معشوق حاشا که جداست
  • Bence sesin, Allah sesidir... Âşık, haşa; sevgilisinden ayrılmaz.

  • اتصالی بی‌تکیف بی‌قیاس ** هست رب‌الناس را با جان ناس 760
  • Nâsın caniyle nâsın rabbi arasında keyfiyetsiz, kıyasa sığmaz bir ulaşma, bir birlik vardır.

  • لیک گفتم ناس من نسناس نی ** ناس غیر جان جان‌اشناس نی
  • Fakat nâs dedim, nesnas değil... nas canın canı olan Allah’a aşina olanlardır, başkaları değil!

  • ناس مردم باشد و کو مردمی ** تو سر مردم ندیدستی دمی
  • Nâs dediğim adamdır, adam nerede? Sen adamların başını, görmedin, kuyruksun sen!

  • ما رمیت اذ رمیت خوانده‌ای ** لیک جسمی در تجزی مانده‌ای
  • “Görünüşte o toprağı atan sen idin, hakikatte Allah idi” ayetini okumuşsun ama cisimden ibaretsin, cüz’ülerde kala kalmışsın!

  • ملک جسمت را چو بلقیس ای غبی ** ترک کن بهر سلیمان نبی
  • A ahmak, cisim ülkeni Belkıs gibi Süleyman Peygamber için terk et!

  • می‌کنم لا حول نه از گفت خویش ** بلک از وسواس آن اندیشه کیش 765
  • Lâhavle diyorum ama sözümden değil... O kötü düşüncelinin vesveselerinden lâhavle demekteyim!

  • کو خیالی می‌کند در گفت من ** در دل از وسواس و انکارات ظن
  • Çünkü o, benim sözlerime karşı hayallere düşmekte, gönlündeki vesveseler ve şüpheden doğan inkârlar yüzünden hayaller kurmaktadır.

  • می‌کنم لا حول یعنی چاره نیست ** چون ترا در دل بضدم گفتنیست
  • Lâhavle diyorum; yani çaresi yok... Çünkü senin gönlünde benim sözlerimin zıddı olan düşünceler ve sözler var!

  • چونک گفت من گرفتت در گلو ** من خمش کردم تو آن خود بگو
  • Sözlerim, boğazına tıkıldı kaldı, artık ben sustum... Hadi sen, sana lâyık olanı söyle bakalım!

  • آن یکی نایی خوش نی می‌زدست ** ناگهان از مقعدش بادی بجست
  • Güzel sesli bir neyzen ney çalarken ansızın aşağı tarafından bir yeldir çıktı!

  • نای را بر کون نهاد او که ز من ** گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن 770
  • Neyzen neyi aşağı tarafına tutarak, hadi bakalım dedi... Benden iyi üfleyeceksen üfle!